دیدکلی
دماسنج الکترونیک وسیلهای است که برای اندازه گیری دمای موادی مثل
آب و حتی
نقطه ذوب بسیاری ترکیبات آبی بکار میرود. به کمک این وسیله میتوان حرارت داخلی یک دستگاه یا سیستم گران قیمت را اندازه گرفت. بدون اینکه سیستم آسیب ببیند. در اندازه گیری دمای برخی مایعات باید دقت شود که اثر شیمیایی بر روی
سنسور حرارتی (عنصر حساس) نداشته باشد و در خصوص مایعاتی مثل
اسیدها و
بازهای قوی بهتر است، سنسور را داخل لوله شیشهای با جدار نازک قرار داد و بطور غیر مستقیم
دما را خواند.
مدار ترمودینامیک
قطعه مهم در
مدار ترموالکتریک مقاومت حرارتی (تریستور) است که بطور سری با میتر (M
1) به دو سر باتری B
1 بسته شده است. با تغییر مقاومت
تریستور (RT) متناسب با دما ، جریان آن نیز تغییر مییابد. این جریان با عبور از میتر باعث به حرکت در آمدن عقربه میگردد. بدیهی است که تغییرات عقربه میتر متناسب با تغییرات دما میباشد. با تریستوری که در این مدار بکار رفته است با افزایش دما مقاومت RT کاهش یافته و جریان بیشتری از M
1 میگذرد.
این جریان اضافی باعث حرکت بیشتر عقربه نشان دهنده میتر به سمت راست میگردد.
پتانسیومتر R
1 برای جبران تغییرات ولتاژ حاصل از مصرف
جریان بکار میرود. پتانسیومتر R
2 برای میزان کردن صحیح مقیاس در ردیف بالا (HI) بکار میرود. با فشار دادن کلید S
3 و قرار دادن کلید S
2 در حالت SET و تنظیم R
1 میتوان مدار را برای اندازه گیری دما ، میزان کرده و آماده نمود. با توجه به اینکه جریان مصرفی مدار بسیار کم (حدود 6 میلی آمپر و گاهی کمتر) است، میتوان انتظار داشت که
عمر باتریها زیاد باشد.
طرز ساخت
به غیر از تریستور ، تمام قطعات مدار را میتوان در داخل یک جعبه کوچک قرار داده و توسط سیم به هم وصل کرد. با توجه به سادگی بیش از حد مدار ، بهتر است به جای
صفحه فیبر مدار چاپی مس دار ، عناصر یا قطعات را بطور جداگانه توسط سیمهای نازکی به هم متصل کرد. با توجه به اینکه پتانسیومتر فقط در ابتدا یک بار برای کار صحیح مدار تنظیم میگردد، بهتر است آنرا در داخل جعبه قرار دهیم. در کل بهتر است بجای R
1 و S
1 از یک پتانسیومتر کلید دار استفاده کرد.
این پتانسیومتر کلیدهای S
2 و S
3 ومیتر M
1 بر روی یکی از دیوارههای جعبه در خارج نصب میگردند. به هنگام ساختن
پروپ (سیمی که به انتهای آن تریستور متصل میشود) دقت کافی کنید، زیرا حرارت زیاد حاصل از
لحیم کاری یا
فشار مکانیکی ، میتواند باعث آسیب دائمی آن گردد. بهتر است طول سیم پروب بیشتر از 2 متر نباشد. محل اتصال سیم پروب به پایههای تریستور باید به نحوی از محیط خارج جدا شود. برای این منظور میتوانید از
عایقهای مختلف یا
چسبهای پلاستیکی استفاده کنید. پس از ساختن پروب دو انتهای سیم ، آنرا به محلهای مناسب در مدار لحیم کنید.
تنظیم و استفاده از مدار
وقتی که یک
اهم متر را به دو انتهای پروب وصل میکنیم، باید مقداری حدود 50000 اهم را بخوانیم. با لمس تریستور موجود در سر پروب ، باید بتدریج مقدار این
مقاومت کاهش یابد. در غیر اینصورت اگر اهم متر به سرعت تغییر وضعیت دهد و مقدار بسیار زیادی از تغییر مقاومت را نشان دهد، حتما تریستور آسیب دیده است. همچنین اگر تریستور در تمام مواقع ، مقدار مقاومت بسیار اندک را نشان دهد، باید آنرا عوض کرد. حال
باتری B
1 را در محل خود نصب کنید.
کلید S
2 را در وضعیت L
0 قرار دهیم و R
1 را بچرخانید تا کلید S
1 بسته شود. کلید S
2 را در وضعیت HI قرار داده و R
2 را طوری بچرخانید که عقربه میتر تا آخر حرکت کند. کلید S
2 را در حال SET قرار داده و کلید S
3 را به پایین فشار دهید و آن را در همان وضعیت نگه دارید. حال پتانسیومتر R
1 را طوری بچرخانید که عقربه میتر تا آخر حرکت کند. حال مقاومت 2000 اهمی را از دو سر کابل باز کنید. در این وضعیت پتانسیومتر R
2 را بطور صحیح تنظیم میشود.
از اینجا به بعد قبل از هر استفادهای کلید S
2 را در وضعیت SET قرار داده و کلید S
3 را فشار دهید و R
1 را طوری بچرخانید که عقربه میتر بیشترین مقدار را نشان دهد. برای استفاده از مدار ، R
1 را میزان کنید. سپس با انتخاب رنج اندازه گیری زیاد یا کم ، سر پروب را با جسمی که میخواهید دمای آن را اندازه بگیرید تماس دهید. چند ثانیه صبر کنید تا دستگاه بالاترین مقدار را نشان دهد. حال از روی میتر دما را بخوانید. دماهای بالاتر از 150 درجه سانتیگراد با این دماسنج اندازه گرفته نمیشود، زیرا تریستور آسیب میبیند.
مباحث مرتبط با عنوان