وجه تسمیه دعا

دعای کمیل از حضرت خضر سلام الله‌علیه می‌باشد که حضرت امیرالمومنین علیه‌السلام آن را به جناب کمیل تعلیم فرموده‌اند که چگونگی جریان را از زبان کمیل می‌شنویم:
با مولایم امیرالمومنین در مسجد بصره نشسته بودیم گروهی از اصحاب نیز همراه آن حضرت بودند، بعضی از آنها از حضرت سوالاتی کردند، حضرت پس از جواب ایشان، از مسجد بیرون رفتند، من شب هنگام در پی ایشان راه افتادم، حضرت فرمودند: ای کمیل چه باعث شد که اینجا آمدی؟!
گفتم: ای امیر مومنان، دعای حضرت خضر را می‌خواهم.

حضرت فرمودند: ای کمیل بنشین، ای کمیل دوستی وهمراهی طولانی تر با ما، تو را سزاوار نموده تا آنچه می‌خواهی برایت عطا و بخشش نمائیم، بدین ترتیب حضرت دعا را به ایشان آموختند.
لازم به ذکر است که چون حضرت این دعا را بر کمیل تعلیم فرمودند به دعای کمیل مشهور شد.

سیاق دعا

این دعا با درخواست از خداوند متعال شروع می‌شود. در خواستی عارفانه توام با سوز عاشقانه. وقتی که انسان برای تجربه اولی این دعا را می‌شنود از اینکه می‌تواند با چنین معشوقی ارتباط برقرار کند به خود می‌بالد تا جائیکه از اعمال خود شرمیگن شده و لب به اعتراف می گشاید که:

و قداتیتک یا الهی بعد تقصیری و اسرافی علی نفسی، معتذرا نادما منکسرا مستقیلا مستغفرا مینبا مقرا مذعنا معترفا
یعنی اینکه خدایا بعد از این همه تقصیر و کوتاهی و اسراف نزدت آمده‌ام با حالت پیشیمانی و عذرخواهی و دل شکسته پس (فاقبل عذری) که عذرم را ببخشای زیرا (انت اکرم من ان تضع من ربیته): تو بزرگوارتر از آن هستی که پرورده‌ات را ضایع گردانی. (و انت تعلم ضعفی عن قلیل من بلاء الدنیا و عقوباتها): تو می‌دانی در برابر بلاهای کم دنیا و مجازات آنها تاب و توان ندارم، (یا غایه آمال العارفین). ای نهایت آرزوی عارفان (یا حبیب قلب الصادقین)، ای محبوب راستگویان (قو علی خدمتک جوارجی): اعضا و جوارهم را برای خدمتگزاریت نیرومند کن، (و اجعل لسانی لذکرک لهجا): زبانم را به ذکر یاد خود گویا کن. یا سریع الرضا
که آخر دعا با سلام بر محمد و آل محمد به خاتمه می‌رسد.

ویژگی خاص

از ویژگیهای خاص این دعا یکی این است که مستقیما از زبان معصوم علیه السلام نقل شده و ثانیا دارای یک متن واحد باشد و اختلاف متن طبق نقلهای مختلف ندارد.

تقویم دعای کمیل

به نقل علامه مجلسی این دعا در شبهای نیمه شعبان و هر شب جمعه برای کفایت از شر دشمنان و گشایش باب رزق و آمرزش گناهان خوانده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به

• تاثیر دعا در روح انسان
• دعا در آیات و روایات
• دعا از نظر دانشمندان غربی

منابع

1. سید مرتضی مجتهدی، صحیفه مهدیه، مترجم موسسه اسلام ترجمه، نشر الماس مهر ماه 82
2. حاج شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، مترجم الهی قمشه‌ای، انتشارات لقمان جلد چهارم