| زخم پپتیک : ضایعات سایشی در مخاط معده یا دئودنوم (اثنی عشر) را اصطلاحا زخم یا قرحه می‌نامند. مکان زخم مشخص کننده نام آن می‌باشد. برای مثال اگر زخم در معده باشد، به آن زخم معده و اگر در دوازدهه ایجاد شود، به آن زخم دوازدهه می‌گویند. |
مقدمه
زخم پپتیک یکی از بیماریهای
دستگاه گوارش است که از نظر شیوع در جهان سی‌امین و در ایران سی و یکمین بیماری محسوب می‌شود. شیوع این بیماری 6 تا 15 درصد است. اولین نشانه‌های بیماریهای زخم پپتیک ، درد
اپی گاستر ، بالا آوردن مایعات تلخ مزه ، تهوع و بی‌اشتهایی است.
درد
زخم معده معمولا با مصرف غذا تشدید می‌شود، ولی درد
زخم دوازدهه با مصرف غذا تسکین می‌یابد. در موارد حاد خونریزی به
هماتمز و
ملنا وجود دارد. امروزه بهترین راه تشخیص زخمهای پپتیک ،
اندوسکوپی می‌باشد. ایتولوژی مشترک همه زخمهای پپتیک التهاب مخاط در ارتباط با ترشح اسید و
پپسین از معده است.
در سال 1980 عامل دیگری به نام
هلیکو باکتر پیلوری توسط «
وران » و «
مارشال » معرفی گردید. امروزه به علت عرضه داروهای بسیار موثر برای مهار ترشح اسید و تجویز
آنتی بیوتیک جهت درمان عفونت ناشی از هلیکو باکتر پیلوری (درمان سه دارویی) کاربرد عمل جراحی تا حد 90 درصد کاهش یافته است و در مورد تغذیه درمانی به کرات ثابت شده است که رژیم مخصوص زخم تاثیری بر التیام آن ندارد. بنابراین مبتلایان می‌توانند نوع غذای خود را آزادانه انتخاب نمایند، اما قدر مسلم این است که دفعات بیشتر غذا از شدت درد خصوصا درد زخم دوازدهه می‌کاهد. همچنین خوردن غذای سالم و بهداشتی به قدر کافی در حالت آرامش می‌تواند در پیشگیری از بیماری مفید واقع شود.
زخم پپتیک از جمله شایع‌ترین بیماریهای دستگاه گوارش است که تا بیش از 10 در صد جمعیت هر کشوری به آن مبتلا می‌باشد. با وجودی که مرگ و میر ناشی از این بیماری بالا نیست، ولی باعث درد و رنج انسانها می‌شود. با پیشرفتهای دانش بشری هر روزه گامهای جدیدی در اتیولوژی بیماری و همچنین درمان آن برداشته می‌شود و بررسی زمینه‌های اتیولوژیکی در این زمینه نقش اصلی را دارند.
اپیدمیولوژی زخم پپتیک
شیوع بیماری زخم پپتیک نزد مردم 6 تا 15 درصد است و بهترین برآوردهای حاکی است که حدود 10 درصد مردم در دوره‌ای از زندگی خود دارای علائم زخم دوازدهه بوده‌اند و البته در کشورهای مختلف این میزان متفاوت است. سیر طبیعی زخم اثنی عشر آن است که خودبه‌خود بهبود می‌یابد و بعد عود می‌کند. 60 درصد این زخمها در عرض یک سال بهبود یافته و 80 تا 90 درصد آنها طی دو سال مجددا عود می‌کنند. زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می‌یابند.
پراکندگی زخمهای پپتیک معده معمولا در
آنتر است و حدود 90 درصد زخمهای دوازدهه در نخستین قسمت آن و عموما در فاصله چند سانتیمتری از
حلقه پیلور دیده می‌شود. نسبت مرد به زن برای زخمهای دوازدهه 3 به 1 و برای زخم معده 2 به 1 است. زنان اکثرا در
دوران یائسگی یا پس از آن مبتلا می‌شوند. اوج بروز زخم معده در دهه ششم زندگی ، یعنی حدودا 10 سال بعد از زخم دوازدهه است. زخم پپتیک در جوامع روستایی کشورهای رو به رشد نسبتا نادر است و این مسئله ،
استرس را به عنوان عامل دیگری در ایجاد بیماری مطرح می‌کند.
زخم معده
زخم معده برای نخستین بار در سال 1829 بوسیله «
کروویلر » شرح داده شد و آن زخمی است مدور و بالنسبه منظم که در مخاط معده پدید می‌آید و به تدریج به طبقه عضلانی نیز سرایت می‌کند. زخمهای معده اندازه‌های متفاوتی دارند، ولی اکثرا کوچک هستند (با قطر کمتر از 2 سانتیمتر) زخمهای بزرگ گاهی در افراد سالمند دیده شده و تا 10 سانتیمتری هم می‌رسند.
بیماریهای پپتیک معده معمولا موجب درد شدید و غالبا ناتوان کننده در اپی گاستر می‌شوند که با خوردن غذا مخصوصا اگر اسیدی باشد، تشدید می‌شوند. درد ممکن است آنقدر شدید باشد که بیماران وزن کم کنند و دچار ترس از غذا شوند، نشانه‌ها چندین هفته یا ماه ادامه دارد و شدت آن نوسان می‌کند و سپس کاملا ناپدید می‌شود تا این که چند هفته یا چند ماه بعد دوباره ظاهر می‌گردد.
زخم دوازدهه
زخمهای مزمن
دوازدهه تقریبا همیشه در کانال پیلور و اولین قسمت دئودنوم ایجاد می‌شوند. نشانه‌های زخم دئودنال همان حالت کلی زخم معده را دارد، اما موارد استثنایی مهمی نیز به چشم می‌خورند. درد معمولا چند ساعت پس از خوردن غذا ایجاد می‌شود (درد گرسنگی) و با خوردن غذا تسکین می‌یابد.
مباحث مرتبط با عنوان
