خود را باختن و خود را فراموش کردن

از قرآن استنباط می‌شود که انسان گاهی حالتی پیدا می‌کند که خودش با خودش فاصله پیدا می کند، خودش از خودش دور می‌شود.

چون این تعبیر در قرآن مکرر آمده است: خود را باختن (خود باختن) باختن به همان معنایی که در معامله می‌گویند فلان شخص باخت، زیان کرد، سرمایه را باخت و از دست داد؛ در صورتی که باور کردن این امر برای انسان خیلی مشکل است، زیرا وقتی انسان چیزی را که مملوک و در حیطه ملکیتش باشد ببازد یعنی او را به دیگری می‌دهد.

اما اینکه انسان خودش را ببازد چگونه می‌شود؟

قرآن جواب می دهد:

یعنی آن کسی که مالش را زیان می کند او زیانکار حقیقی نیست، آن چیزی مهمی نیست؛ زیانکار واقعی آن است که اصلاً خودش را زیان کرده اصلاً خودش را یکجا باخته.


به قول مولوی , فرض کنید شخصی زمین دارد. شروع می‌کند آن زمین را ساختن، مصالح می‌برد آجر می‌برد گچ و سیمان و خاک می‌برد چوب و آهن می‌برد و یک خانه بسیار مجلل در آن زمین می‌سازد. فردا می‌خواهد برود به خانه خودش. وقتی می خواهد اسباب کشی کند، یک وقت متوجه می‌شود که خانه را روی زمین همسایه ساخته، اشتباه کرده، آن زمینی که مال او بوده آن است. این زمین مال دیگری است و او هر چه ساخته در زمین بیگانه ساخته.

مولوی می‌گوید:

در زمین دیگران خانه مکن

کار خود کن کار بیگانه مکن

کیست بیگانه تن خاکی تو

کز برای اوست غمناکی تو

گر میان مشک تن را جا شود

وقت مردن گند آن پیدا شود

مشک را بر تن مزن بر جان بمال

مشک چه بود ؟ نام پاک ذوالجلال