ظل السلطان دهمین پسر فتحعلیشاه بود هنگام فوت پدرش در اصفهان، حکمران تهران بودپس از رسیدن خبر فوت فتحعلیشاه به تبریز، محمد میرزا فرزند عباس میرزا که پس از فوت پدر سمت ولیعهدی یافته بود در تاریخ ششم رجب 1250 در تبریز با دستیاری میرزا ابوالقاسم فراهانی به تخت پادشاهی جلوس کرد و در چهاردهم این ماه به همراه سفرای انگلیس و توپخانه و سپاه مفصلی که فرماندهی آنها با لندزی از سران لشگری انگلیس بود، از آذربایجان به قصد طهران حرکت کرد.
ظهور مدعیان سلطنت 1- براثر انتشار خبر وفات فتحعلیشاه در پایتخت و اغلب ولایات ایران، شاهزادگان به ادعای سلطنت برخواستند. 2- در تهران شاهزاده علیشاه ضل السلطان پسر دهم فتحعلیشاه خود را عادلشاه و علیشاه خواند. 3- در فارس حسینعلی میرزا فرمانفرما به کمک برادرش حسنعلی میرزا شجاع السلطنه هر یک خود را پادشاه مستقل خواندند و سکه و خطبه به نام خود کردند. 4- بقیه شاهزادگان نیز در حوزه های حکمرانی خود در انتخاب روش و طریقه ای که تبعیت آنان را نسبت به پادشاه وقت تعیین نماید سرگردان بودند. 5- زمانیکه محمدشاه همراه با سپاه خود به پایتخت (تهران) رسید به کمک وزیر خود، میرزا ابوالقاسم فراهانی (قائم مقام) به سرکوب مدعیان پادشاهی پرداخت. 6- قائم مقام شاهزاده فیروزمیرزا را با منوچهرخان معتمدالدوله و لیندسی از افسران انگلیسی را 5000 سربازان و توپخانه به شیراز روانه کرد تا حسینعلی میرزا فرمانفرما را سرکوب کنند. 7- سربازان و نیروهای دیگری به بروجرد و ملایر فرستاد. 1. قضاوتی کلی پیرامون قاجاریه 2. زمین های از دست رفته |
|
8- تمام مدعیان سلطنت به جزء ظلل السلطان ، وقتیکه خود را در مقابل سپاه بزرگی دیدند تسلیم شده و به محمد شاه پیوستند. 9- عده ای دیگر از شاهزادگان را قائم مقام دستگیر و زندانی ساخت و محمد شاه را از خطر بزرگی که در آغاز سلطنت او پیش آمده بود نجات داد. 10- قائم مقام به پاداش خدماتی که در سرکوب مدعیان سلطنت نمود به مقام صدراعظمی ارتقا یافت و محمد شاه کلیه امور کشور را به وی سپرد.
سلطنت محمدشاه دارای چند ویژگی بود که پادشاهین او را از شاهان دیگر متمایز می کرد:
1. به قتل رساندن صدراعظم خود، میرزا ابوالقاسم فراهانی 2. حکومت 90 روزه ظل السلطان 3. لشکرکشی به هرات 1253 – 1254 : o نتایج این لشگرکشی o سیاست انگلیس در مورد هرات 4. اختلافات ایران و عثمانی در دوره محمد شاه o معاهده ارزنة الروم 5. ظهور فرقه های مذهبی: o قیام آقاخان محلاتی o ظهور فرقه بابیه o مؤسس فرقه بابیه 6. قیام سالار در خراسان 7. اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران مقارن فوت محمد شاه |
|