منو
 کاربر Online
645 کاربر online

جریانهای دریایی

تازه کردن چاپ
علوم طبیعت > زمین شناسی > آب شناسی
(cached)

مقدمه

آب دریا ، دائما در حرکت بوده و این حرکت در بعضی از نقاط ، افقی و در برخی دیگر عمقی و رو به پایین و در بعضی دیگر رو به بالا است. نرخ و آهنگ حرکت ، در نقاط مختلف متفاوت می‌باشد. اما تخمین زده شده است که مخلوط شدن کامل آب تمام اقیانوسها ، در هر 2000 سال یکبار صورت می‌پذیرد. جریانهای اقیانوسی ، بر اثر جزر و مد ، اختلاف چگالی آب دریا در نقاط مختلف و سیستم بادهای زمین ، بوجود می‌آیند.

جریانهای جزر و مدی

نیروهای جاذبی که بین خورشید ، ماه و زمین عمل می‌کنند، آب اقیانوسهای زمین را به حرکت در آورده و باعث ایجاد جریانهای جزر و مدی می‌شوند. اگر شرایط محلی مناسب باشد، سرعت این جریانها حتی ممکن است به چندین کیلومتر در ساعت برسد. طی جزر و مدهای شدید در سیمور ناروز ، که بین جزیره وان کوور و سرزمین اصلی بریتیش کلمبیا قرار دارد، سرعتهایی معادل 20 کیلومتر د رساعت نیز ثبت شده است. جریانهای جزر و مدی دارای نصف این سرعت ، جریانهای عادی به شمار می‌آیند.

جریانهای جزر و مدی نزدیک ساحل ، غالبا به وسیله آرایش توپوگرافیک ساحل و نقاط نزدیک به آن ، محدود شده و از جریانهای جزر و مدی میانه اقیانوس ، قوی‌تر می‌باشند. جریانهای نزدیک ساحل ، با وجود محدودیت حرکتی خود ، معکوس می‌شوند. بدین ترتیب که هنگام مد به طرف خشکی و هنگام جزر به طرف دریا جریان می‌یابند. در وسط آب اقیانوس ، جریانها بسیار ضعیف‌تر بوده و سرعت آنها عموما از یک کیلومتر در ساعت تجاوز نمی‌کند. این جریانها در نیمکره شمالی ، دارای حرکتی دورانی در جهت حرکت عقربه ساعت هستند.

جریانهای ثقلی

چگالی آب دریا ، همزمان با تغییرات میزان شوری ، دما و مقدار مواد معلق ، از نقطه‌ای به نقطه دیگر تغییر می‌کند. این تغییرات ثقلی ، باعث حرکت آب دریا می‌شوند. بدین ترتیب که آب دارای شوری بالا ، سنگین‌تر از آب دارای شوری پایین بوده و به زیر آن فرو می‌رود. آب سرد و سنگین نیز به زیر آب گرمتر و سبک‌تر و آب گل آلود سنگین نیز به یزر آب صاف و سبک فرو می‌رود.

آبی که از میان تنگه جبل‌الطارق جریان می‌یابد، نمایانگر ثقلی است که بر اثر اختلاف در شوری ، پدید آمده‌اند. بدین ترتیب که دو جریان که یکی در بالای دیگری قرار دارد، در دو جهت مخالف بین دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس جاری هستند. چگونگی پدید آمدن این جریانها بدین قرار است: دریای مدیترانه که در یک کمربند اقلیمی گرم و خشک قرار دارد، سالانه از طریق تبخیر ، 1،5 متر آب از دست می‌دهد. در نتیجه آب شورتر و سنگین‌تر مدیترانه ، در امتداد کف تنگه به طرف بیرون حرکت کرده و به زیر آب کم نمک‌تر و سبک‌تر اطلس فرو می‌رود و همزمان با این رخداد ، آب سطحی و سبک‌تر اطلس وارد حوضه مدیترانه می‌شود.

علت اصلی چرخش آب در بیشترین بخش از مناطق عمیق اقیانوس ، وجود اختلاف دما است. برای نمونه بر اثر این‌گونه تغییرات ، آبی که از مناطق سرد قطب شمال و جنوب منشا می‌گیرد، به آرامی به سمت محیطهای گرمتر نزدیک استوا می‌خزد. آب سرد و نسبتا سنگین قطب شمال ، در نزدیکی گرینلند در آتلانتیک شمالی ، به زیر فرو رفته و می‌توان آن را تا خود را استوا و حتی در ورای آن تا 60 درجه جنوبی ، دنبال کرد.

جریانهای سطحی اصلی

حرکات اصلی آب در نزدیکی سطح اقیانوس ، در جریانهایی مانند گلف استریم ، جریان ژاپنی و جریانهای استوایی ، رخ می‌دهد. این جریانهای عظیم ، بر اثر عوامل مختلفی بوجود می‌آیند که عبارتند از:


  • جریان بادهای غالب

  • چرخش زمین

  • تغییر در چگالی آب دریا
  • شکل حوضه اقیانوسی
جریانهای استوایی ، در دو طرف خط استوا قرار داشته و تقریبا در جهت غرب حرکت می‌کنند. این جریانها ، انرژی خود را از بادهایی بسامان بدست می‌آورند که دائما در جهت شمال شرقی در نیمکره شمالی و جنوب شرقی در نیمکره جنوبی در حال ورزیدن به سمت استوا هستند. جهت غربی این جریانها را می‌توان از روی اثر کوریولیس توضیح داد. چرخش زمین ، باعث می‌شود که اشیا در حال حرکت ، در نیمکره شمالی به راست و در نیمکره جنوبی به چپ انحراف یابند.

هنگامی که آب ناشی از بادهای بسامان ، به سمت استوا در حرکت می‌باشد، در نیمکره شمالی به سمت راست (به سمت غرب) و در نیمکره جنوبی به چپ (باز هم به سمت غرب) انحراف می‌یابد. در نتیجه این وضعیت ، جریانهای استوایی شمال و جنوب پدید می‌آیند. با نزدیک شدن این جریانها به آمریکای جنوبی ، یکی به سمت شمال و دیگری به سمت جنوب منحرف می‌شود. علت اصلی این انحراف ، شکل و قالب حوضه‌های اقیانوسی است. با این وجود ، اثر کوریولیس و سطحی اندکی بالاتر اقیانوسها در استوا ، در محلی که بارش از جاهای دیگر بیشتر است، به این امر کمک می‌کند.

مباحث مرتبط با عنوان


تعداد بازدید ها: 119642


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..