مقدمه
بازدانگان از طریق
سرخسها به
سرخسهای دانهدار که دارای برگهایی مشابه سرخسها ولی به جای هاگدان دارای تخمک و دانه هستند مربوط میشوند.
مخروطیان یکی از ردههای بازدانگان هستند که در آنها بازدانگی تعدیل یافته و تخمکها پس از لقاح تا تبدیل به دانه رسیده توسط فلسها محافظت میشوند.
راسته مخروطیان
تندیدن دانه گرده در این راسته گیاهی با ایجاد لوله گرده همراه است و آنتروزوئیدهای حاصل از آن مانند نهاندانگان عملا فقط به هسته تقلیل پیدا میکنند. راسته مخروطیان دارای سه تیپ متفاوت و هر یک به یک خانواده مربوط است که شامل تیپ سرخدار ، تیپ کاج و تیپ سروها میباشد.
تیره سرو Cupressaceae متعلق به
راسته سرو است.
تیره سرو Cupressaceae
گیاهانی هستند به صورت درخت یا درختچه که شامل 18 جنس و 130 گونه هستند. پیدایش آنها به دوره تریاس نسبت داده میشود و قدیمیترین گیاهان رده مخروطیان هستند. دارای برگهای سوزنی شکل و یا فلسی شکل هستند که دو به دو به حالت متقابل باهم قرار گرفتهاند. از نقطه نظر ساختمان دستگاه زایشی گیاهانی هستند یک یا دو پایه ک دستگاه زایشی نر آنها به صورت مخروطهای کوچک که غالبا به حالت راسی یا محوری قرار دارند دیده میشوند. گاهی ممکن است دستگاه زایشی نر به حالت مجموعهای که از برگهای فلسی شکل پوشیده شده دیده شود.
پرچمها برگی شکل هستند که در زیر هر کدام از آنها 2 تا 7 بساک دیده میشود. دانه گرده فاقد کیسه هوایی است. دستگاه ماده این گیاهان به شکل مخروطهای کوچکی هستند ک در راس شاخهها هستند. با وجود اینکه از نقطه نظر ساختمانی مشابه کاج هستند ولی در جنسهای مختلف تیپهای مختلفی نشان میدهند بطوری که در بعضی از آنها به صورت یک مخروط کروی یا بیضوی شکل و در بعضی دیگر به صورت یک میوه سته درمیآیند.
جنسهای تیره سرو
جنس کوپرسوس
درختانی هستند با تاج مخروطی یا هرمی ، دارای مخروط ماده با 6 تا 14 فلس یا پولک سخت و در وسط سطح پشتی آنها دارای یک برجستگی نوک مانند هستند و لبههایی دارند که پس از
گرده افشانی بر اثر نمو آبدار شده بهم چسبیده و با رسیدن دانه بر اثر خشکی شدید از هم فاصله میگیرند. در ایران تنها گونه این جنس یعنی کوپرسوس سمپرویرنس با دو یا سه واریته وجود دارد. یکی از واریتهها
سرو معمولی یا زربین است که درختانی بسیار بلند و دارای شاخههای نسبتا افقی هستند و در نواحی شمالی ایران یافت میشوند. واریته دیگر این تیره
سروناز نام دارد.
جنس ژونی پروس یا سرو کوهی
درخت یا درختچه یا بوتههایی چوبی ، دوپایه و بندرت تک پایه هستند. برگها در گیاه جوان همیشه سوزنی و در ساقههای مسن سوزنی و سه پهلو و در برخی متقابل و پولک مانند است. گلها تک جنس وغالبا دوپایه و در قاعده شامل برگههای فلس مانند ، مخروط یا سنبله نر کروی و حامل 2 تا 8 پرچم هستند. مخروط ماده دارای فلسهایی است که لبههای آن بهم چسبیده و فقط فلسهای بالایی آن بارور و هر کدام حامل یک یا دو تخمک ایستاده هستند. در ایران
سرو کوهی هفت گونه در ارتفاعات بالای کوهستان و به صورت پایههای پراکنده دارد.
جنس تویا یا سرو خمرهای
درخت یا درختچههایی با تاج مخروطی و دارای شاخههای برگدار بسیار مسطح و غالبا به حالت افق هستند. برگها پایا ، فلسی یا پولکی شکل و بطور متقابل روی چهار ردیف قرار میگیرند. گلها تک جنس ، تک پایه ، انتهایی ، منفرد و روی شاخههای مختلف ظاهر میشوند. مخروط نر تقریبا کروی ، کوچک و هر پرچم حامل 2 تا 4 و غالبا 3 بساک است. مخروط ماده تخم مرغی شکل یا پهن دراز و ایستاده و شامل 6 تا 8 فلس متقابل و زوجی روی ردیفهای متعدد هستند.
این فلسها در انتها تقریبا نوکدار و بارورها بطور معمول دارای حاشیهای بسیار نازک هستند. از این جنس در ایران فقط یک گونه بومی به نام
سرو خمرهای که همان
تویا اوریانتالیس است وجود دارد که در بیشتر نقاط ایران به عنوان زینتی کاشته میشود. اینها درخت یا درختچههایی هستند ک نسبت به شرایط نامساعد بخصوص خشکی و سرما مقاومت دارند.
مباحث مرتبط با عنوان
