تاریخچه
هنگامی که ما تاریخ انسان را از آغاز تا کنون مرور می‌کنیم، به این نکته مهم و اساسی پی می‌بریم که ارتباطات در زندگی انسان و بخصوص انسان کنونی تا چه اندازه سهم داشته است. بشر در تمامی قرون و اعصار سعی داشته ، از راه فرستادن علائم و نور در شبها و دود در روزها و اشخاص دیگر ارتباط برقرار کند. 600 سال قبل از میلاد مسیح ، ایرانیان می‌توانستند در مدتی کمتر از دو روز ، خبری را به مسافت بیشتر از 400 کیلومتر انتقال دهند. روش ایرانیان در این مورد بسیار جالب توجه بوده است. در این روش افراد با فاصله‌های مختلف از یکدیگر مستقر می‌شدند و با فریاد پیغام را می‌رساندند.
|
دو قرن بعد ، روش مزبور در ایران و روم تکامل یافت، زیرا در این دوره مأموران از نوعی تلگراف بصری استفاده می‌کردند. آنها مشعلها را حرکت می‌دادند و نوع حرکت مشعلها معرف حروف خاصی بود. یونانیها طریقه مزبور را به یک روش علمی و ریاضی تبدیل کردند، که اصول کار آن شبیه جدول ضرب بود، روی برجها و باروهای مخابراتی که مخصوص این کار بنا شده بودند ده سوراخ تعبیه شده بود که پنج تای آنها در سمت راست برج بصورت عمودی و پنج سوراخ دیگر در حالت افقی و در بالای برج قرار داشتند و هر یک دریچه‌ای داشتند که قابل باز و بسته شدن بودند و در پشت هر دریچه مشعلی روشن قرار داشت.
مأموران دارای کاغذی بودند که حروف الفبا را در پنج ردیف پنج تایی روی آنها می‌نوشتند و درست همانند جدول ضرب از آن استفاده می‌کردند. مثلا فرض کنید که مأمور مربوطه سه سوراخ افقی و سه سوراخ عمودی را روشن می‌کرد. مأمور دیگر فورا متوجه می‌شد که حرف (N) مخابره شده است.
اختراع تلگراف
پس از آن روشهای متفاوتی ارائه گردید، اما هیچ یک کارآیی چندانی نداشتند. تا زمانی که در سال 1774 شخصی ایتالیایی دستگاه تلگرافی را اختراع کرد که به تعداد حروف الفبا سیم داشت و با جریان برق ضعیفی که به آن متصل شده بود، اخبار به محلهای نزدیک فرستاده می‌شد. اما این روش فقط مخصوص مسافتهای کوتاه بود. این مشکل نیز با ارائه
الکترومغناطیس حل شد. سپس در آلمان و توسط فیزیکدان معروف (کارل اشتنهایل) نوعی تلگراف اختراع شد که فقط یک سیم داشت و زمین را به جای سیم دوم که ناقل خبر بود، مورد استفاده قرار می‌داد.
این امر بجای استفاده از
پیل الکتریکی از ماشین مدار الکتریسیته استفاده کرد و در هر دو طرف جریان الکتریکی را بوجود آورد. این دستگاه نیز به تدریج تکامل یافت. تا آن زمان تلگراف فقط در خشکی مورد استفاده بود. اولین خط تلگرافی که در سال 1866 بین انگلستان و آمریکای شمالی برقرار شد، از کارهای عجیب آدمی به شمار می‌رفت. سیمی به طول 5000 کیلومتر باید از کف اقیانوس می‌گذشت و دو قاره را به هم وصل می‌کرد.
برای این منظور روکشهای خاصی نیز طراحی گردیدند که در مقابل شدیدترین نیروها مقاومت می‌کردند. به هر حال سالهای متمادی ، افراد بسیاری برای تحقق یافتن این آرزوی بشر تلاش کردند. در حالی که ماهواره‌ها و شیوه‌های جدید اطلاع رسانی روز به روز از اهمیت تلگراف می‌کاهند! پس شاید عجیب نباشد اگر حدس بزنیم که در آینده‌ای نه چندان دور اثری از
ماهواره‌ها نیز نبینیم!
تلگرام به عنوان سر آغاز دوران رشد و شکوفایى سرمایه دارى شناخته شده است. از طریق تلگرام اخبار و اطلاعات اقتصادى و سیاسى و همچنین پیام هاى فورى نظامى رد و بدل مى شد و به این ترتیب تلگرام نقشى اساسى در توسعه اقتصادى و اجتماعى نیمه دوم قرن نوزدهم ایفا کرد. هنگامى که ساموئل مورس در سال ۱۸۴۳ (۱۲۲۲ خورشیدى) این اختراع را به نام خود ثبت کرد هرگز تصور نمى‌کرد ابعاد این اختراع با سرعتى باور نکردنى گسترش یابد. سرعت تلگراف که از سال ۱۸۴۴ آغاز به کار کرد ظرف چند سال از چند روز به تنها چند دقیقه رسید.
اختراع مورس و گسترش کابلهاى تلگرام در آمریکا و سپس در سراسر جهان به رشد آن کمک کرد و به این ترتیب بهاى ارسال تلگرام که در ابتدا بسیار گران بود به سرعت پائین آمد و در سال ۱۸۶۸ به حدود یک دلار و چهار سنت رسید که هنوز هم گران محسوب مى‌شد. اما این قیمت به زودى توسط
وسترن یونیون که سالیانه نزدیک به شصت میلیون تلگرام ارسال مى‌کرد شکسته شد و بطور متوسط به حدود سى سنت رسید.
وسترن یونیون رکورد خود را در سال ۱۹۲۹ با ارسال ۲۰۰ میلیون تلگرام شکست و دوران تازه‌اى از رونق تجارت تلگرام آغاز شد. با این حال بسیارى بخاطر مى‌آورند که در این دوران دریافت تلگرام به معناى دریافت یک خبر بد بوده است. تلگرام همچنین در حرفه
روزنامه نگارى نیز به سرعت نقشى اساسى یافت. یکى از نخستین بهره برداریها از تلگرام ، گزارش جنگ کوبا و اسپانیا در سال ۱۸۹۷ بود. شاید از همین رو است که در قرن نوزدهم بسیارى از روزنامه‌ها نظیر ساندى تلگراف ، تلگرام و دیلى تلگرام نام خود را از تلگراف که مترادف با سرعت در انتشار اخبار بود گرفته بودند.
تلگراف در ایران
چهارده سال طول کشید تا تلگراف به ایران راه یابد. گفته مى‌شود اولین خط تلگراف بین کاخهاى سلطنتى کشیده شد. اما اولین خط رسمى تلگراف در سال ۱۲۳۶ شمسى ، بین تهران و چمن سلطانیه (نزدیک زنجان) نصب و راه اندازى شد و دو سال بعد به سمت زنجان و تبریز و جلفا امتداد یافت و به شبکه تلگراف روسیه پیوست و روز به روز توسعه یافت. ایران در ۱۲۴۸ خورشیدى ، به عضویت اتحادیه بین‌المللى تلگراف که بعدها به اتحادیه بین المللى ارتباطات راه دور تغییر نام یافت ، درآمد.
در حالى که تلگراف چهارده سال طول کشید که به ایران برسد، هر چه به پایان قرن بیستم نزدیک مى‌شویم شتاب همه گیر شدن پدیده‌هاى ارتباطى در ایران سرعت بیشترى یافت به گونه‌اى که همه گیر شدن تلفن همراه در ایران تنها دو سال پس از رواج آن در غرب آغاز شد. نخستین تلگرافخانه در تهران نزدیک به صد و پنجاه سال پیش و مدتى پس از آغاز به کار ادارات پست موسوم به
چاپارخانه در دوران ناصر الدین شاه ، گشایش یافت، اما گفته مى‌شود که با اقبال چندانى از سوى مردم روبرو نبود. زیرا مردم باور نمى‌کردند که تنها از طریق یک سیم بشود پیامهاى خود را به شهر دیگرى برسانند.
نخستین آزمایش تلگراف در ایران بوسیله ملکم خان به عمل آمد و او با دستگاهی که خود از اروپا آورده بود برای جلب نظر ناصرالدین شاه که در آن زمان 21 ساله یا 22 ساله بود بین مدرسه دارالفنون و قصر شاهی یعنی قصر گلستان مخابره تلگرافی به عمل آورد، که البته این سرگرمی ای بیش نبود.
آغازگر ارتباطات مدرن
در سال ۱۸۶۵، به دعوت
ناپلئون سوم ، نمایندگان بیست کشور جهان در پاریس اجتماع کردند و اولین قرارداد بین المللى ارتباطى به نام اتحادیه بین المللى تلگراف را تصویب کردند و در همان سال ، نخستین آیین نامه بین المللى تلگراف را نیز به تصویب رساندند که بعدا به
اتحادیه بین المللى ارتباطات راه دور ITU تغییر نام داد. در تحولى دیگر ، سال ۱۸۷۱، هنگام محاصره پاریس تلگراف نورى توسط "ژول لیساژو" اختراع شد. همچنین درسال ۱۸۹۹ ، تقویت کننده تلگراف زیردریایى توسط مهندس انگلیسى ، "سیدنى براون" اختراع شد. سال ۱۹۳۲ ، خدمات تلکس توسط پست انگلستان عرضه شد.
در ضمن اصطلاح
مخابرات (tele communication) در این سال بوجود آمد و اتحادیه بین المللى تلگراف به
اتحادیه بین المللى مخابرات تبدیل شد. در سال ۱۹۳۸ "آلفرد ویل" خطوط تلگراف خط و نقطه را به عنوان حروفى خاص براى تلگراف ابداع کرد. از نیمه دوم قرن گذشته اما به تدریج از جذابیت تلگرام کاسته شد و رقبایى چون ارتباطات ماهواره‌اى و
تلفن و سرانجام در قرن بیست و یکم تلفنهاى همراه داراى قابلیت ارسال پیامهاى کوتاه و عکسبردارى و فیلمبردارى و انتقال فورى آن از راه رسیدند و تلگرام را همچون سایر پدیده‌هاى رسانه‌اى قرن گذشته نظیر
تلویزیونهاى سیاه و سفید به موزه تاریخ سپردند.
مباحث مرتبط با عنوان
