عوامل تغییر دما را عبارتند از:
فصول و طول روز
روزهای تابستان گرمتر هستند زیرا
خورشید در ارتفاع بالاتری در
آسمان قرار دارد و طول روز بیشتر است.
روزهای زمستان سردتر هستند زیرا
خورشید در ارتفاع پایین تری در
آسمان قرار دارد و طول روز کوتاهتر است.
جریان های اقیانوسی
جریان های آب گرم اقیانوسی، به عنوان مثال جریان آب گرم
گلف استریم (Golf Stream) که موجب می شود آب های گرم استوایی به عرض های جغرافیایی بالاتر جابه جا شده و درنتیجه به عنوان مثال، هوای زمستانی در سواحل
انگلستان گرم تر باشد.
جریان های آب سرد اقیانوسی، برای مثال جریان های
ایسلندی که آب سرد قطبی را به شرق
کانادا می برد و موجب می شود دمای زمستانی ایالت متحده سردتر باشد.
باد
سیستم جهانی باد، گرما و رطوبت را از عرض های جنب حاره ای به طرف عرض های جغرافیایی بالاتر انتقال می دهد.
گرمای نهان تبخیر، هنگامی که هوای منقبض به طرف عرض جغرافیایی بالاتر می رود و
چگالش روی می دهد، کاهش می یابد.
عرض جغرافیایی
زاویه تابش
خورشید با افزایش مسافت از
استوا بزرگ تر می شود از این رو انرژی خورشیدی در ناحیه بزرگتری منتشر می گردد، در نتیجه میزان گرما کاهش می یابد.
خشکی ها
زمین به سرعت گرم شده و به سرعت نیز سرد می گردد. درحالی که آب به کندی گرم شده و به کندی سرد می شود. این موجب می شود نواحی قاره ای افزایش دمایی زیادی داشته باشند در حالی که نواحی ساحلی کاهش دمایی بسیار زیادی دارند.
ارتفاعات
اتمسفر در ارتفاعات بالاتر، نازک تر می شود. به ازای هر 100متر که از سطح زمین بالا می رویم دما 1 درجه سانتی گراد کاهش می یابد.
پوشش ابر
ابرها، تابش های موج بلند صادر شده از
زمین را به زمین منعکس می نمایند که این موجب می شود دما پایدارتر مانده و کمتر نوسانات بزرگ نماید.
مشخصه های سطوح
سطوح متفاوتند:
زمین های فاقد پوشش به سرعت گرم و به سرعت سرد می شوند. در صورتی که زندگی گیاهی موجب ایجاد سایه ها شده و در نتیجه دما را معتدل می سازد.
آب نیز به کندی گرم می شود و گرما را در خود نگه می دارد.
جهت گیری دامنه ها
دامنه های آفتاب گیر گرمای بیشتری را نسبت به دامنه های که در مقابل تابش مستقیم آفتاب قرار ندارند، دریافت می کنند.
نیمکره شمالی دامنه های جنوبی از دامنه های شمالی گرم ترند.
منبع:
John Harris-Head of Geography-Radley College
پرسش و پاسخ:
سوال: کدام ناحیه جهان در زمستان روز دارد در حالیکه
خورشید دیده نمی شود و ساعات درخشش
خورشید وجود ندارد؟
پاسخ: در مکان هایی که بین مدار قطب شمال و جنوب قرار دارند.
سوال: چرا زمستان های سواحل شرقی افریقای جنوبی در مقایسه با سواحل غربی آن سردتر است؟
پاسخ: جریان هوای گرم عربی در سواحل شرقی تاثیر می گذارد در حالیکه جریان های سرد
بنگلادشی در سواحل غربی موثرند.
سوال: کدام سیستم باد، هوای گرم و مرطوب را از جنب حاره ای به طرف اروپا می آورد؟
پاسخ: بادهای جنوب غربی
سوال: سواحل جزیره
ونکوور کانادا در زمستان، نسبت به نواحی دور از ساحل آن، دماهای بیشتری دارد یا کمتر؟
پاسخ: دمای بیشتر، و علت آن این است که
دریا، گرما را برای مدت طولانی در خود نگه می دارد در حالیکه
زمین به سرعت در زمستان سرد می شود.
سوال: نوسانات روزانه دما در نواحی گرم بیابانی مانند
بیابان ماهارا را انتظار دارید یا در نواحی معتدل و مرطوب مانند
انگلستان؟
پاسخ: نواحی معتدل و مرطوب مانند
انگلستان
سوال: تغییرات دمای روزانه در نواحی جنگلی بیشتر است یا نواحی صخره ای بدون پوشش گیاهی؟
پاسخ: در نواحی صخره ای بدون پوشش گیاهی
سوال: کدام دامنه ها درنیمکره جنوبی گرم ترند، دامنه های شمالی یا جنوبی؟
پاسخ: دامنه های شمالی
سوال: چنانچه در سطح
دریا دما 20 درجه سانتی گراد باشد در نوک کوهی با ارتفاع 1000 متر دما چقدر خواهد بود؟
پاسخ: 10 درجه سانتی گراد
منبع:
کمیته