مبنای نجوم

• کره سماوی (Celescial Sphere): کره‌ای است بالای سر ناظر که ناظر در مرکز کره قرار دارد. از اینکه تعیین محل اجرام سماوی در سطح داخلی این کره مشکل می‌باشد شعاع کره سماوی را واحد انتخاب می‌کنند.
  
  
• دایره عظیمه (Great Circle): اگر کره را با صفحه‌ای که از مرکزش عبور می‌کند، قطع دهیم، آن مقطع دایروی که هم با مرکز با کره باشد، دایره عظیمه نام دارد. اندازه کمانی از دایره عظیمه با زاویه مرکزی مقابل به آن کمان برابر است.
  
  
• دایره صغیره (Small Circle): اگر کره را با صفحه‌ای که از مرکز عبور می‌کند، قطع دهیم آن مقطع دایره‌ای است که با کره هم مرکز نیست، دایره صغیره نام دارد.
  
  
• قطب (Pole) : اگر از مرکز دایره‌های عظیمه عمودی استخراج کنیم که دایره را در دو جا قطع کند، این نقاط را قطب می‌نامند که فاصله زاویه‌ای آن نقاط از دایره عظیمه 90 درجه است.
  
  
• استوا (Equator) : دایره عظیمه است که صفحه آن عمود بر محور چرخش زمین است.
  
  
• نصف النهار (Meridian) : هر دایره عظیمه که از دو نقطه قطبها عبور نماید و بر استوا عمود باشد نصف النهار نام دارد.
  
  
• طول جغرافیایی (Longitude) : کمانی از استوا که بین نصف النهار یک محل و نصف النهار گرینویچ محصور شده است. طول جغرافیایی را با λ نشان می دهند که در بازه 0 و 360 درجه در تغییر است. واحد مرسوم طول جغرافیایی درجه می باشد.
  
  
• عرض جغرافیایی (Latitude) : کمانی است از نصف النهار گذرنده از یک محل که بین آن محل و استوا محصور است. عرض جغرافیایی را با φ نشان می دهند که در بازه 0 و 90 درجه در تغییر است. واحد مرسوم این زاویه نیز درجه می باشد.
  
  
• زاویه مرکزی (Spherical Angle) : اگر دو دایره عظیمه همدیگر را در نقطه ای قطع کنند و از این نقطه مماس یابی بر این دوایر رسم کنیم، زاویه بین این دو مماس را زاویه مرکزی گویند.
  
  
• مثلث کره‌ای (Spherical triagle) : اگر سه دایره عظیمه همدیگر را قطع کنند یک مثلث کره‌ای ایجاد می‌شود که دارای خصوصیات زیر است:
  
  
  • مجموع زوایای داخلی هر مثلث کروی بیشتر از 180 درجه می باشد.
  • مجموع دوضلع از ضلع سوم بزرگتر است.
  • اندازه هر زاویه مثلث از 180 کمتر می باشد.
  • اضلاع این مثلث بر حسب کمان (درجه) اندازه گیری می شود.

تعجب نکنید که

• در نجوم عوض اینکه طول و عرض جغرافیایی بر حسب کمان معرفی شود بر حسب زمان معرفی می‌شود. برای این کار درجه ، دقیقه و ثانیه کمانی را به ساعت ، دقیقه و ثانیه زمانی بصورت زیر تبدیل می‌کنیم:
  
  

• اگر نقطه مورد بررسی در شرق نصف النهار گرینویچ باشد، علامت طول جغرافیایی (λ) مثبت لحاظ می شود
  
  
• اگر نقطه مورد بررسی در غرب نطف النهار گرینویچ باشد، علامت طول جغرافیایی (λ) منفی لحاظ می شود.

مباحث مرتبط با عنوان

• اختر فیزیک
• ستاره شناسی
• طول جغرافیایی
• عرض جغرافیایی
• فیزیک ستارگان
• کیهان شناسی
• کره سماوی
• مثلث کره‌ای
• نجوم
• نصف النهار
• نصف النهار گرینویچ