مقدمه
مریخ
|
دانش ما از ترکیب شیمیایی جهان ، از بررسی طیف نگاری تشعشعات خورشیدی و ستاره‌ای ، تجزیه شیمیایی
شخانه‌ها و آن چیزی که در مورد ترکیب زمین و سایر سیارات می‌دانیم، بدست می‌آید.
مشاهدات طیف سنجی ، عناصر مسئول تشعشع را مشخص می‌کند و از روی تجزیه و تحلیل دقت شدت خطوط طیفها ، می‌توان به تخمینی تقریبی در مورد مقادیر نسبی عناصر مختلف موجود در لایه‌های بیرونی جسم در حال تشعشع دست یافت.
این داده‌ها با این عقیده که کیهان تماما از عناصر مشابهی تشکیل شده است، سازگار می‌باشد و علیرغم تغییرات محلی ، که عموما به آسانی قابل توضیح می‌باشند، فروانی نسبی عناصر مختلف در همه جا تقریبا یکسان است.
هلیوم که برای اولین بار در سال 1868 توسط
لالکیر (Lockyer) در
طیف خورشید مشخص شد، در سال 1895 بوسیله
رمزی (Ramsay) به عنوان یک گاز حاصل از حرارت دادن یورانینیت بوسیله اسیدهای معدنی شناخته شد.
هیلبراند (Hillbrand) چند سال پیش از آن متوجه این گاز نجیب از یورانینیت شده بود، اما فکر کرد که این گاز ،
ازت است. تکنتیوم (Technetium) عنصری است که به خاطر
نیم عمر کوتاهش در زمین تشخیص نشده است. ولی ظاهرا در طیف بعضی از ستاره‌ها ، اخیرا به خاطر ساخته شدن این عنصر در آنها مشاهده شده است.
ساختار نپتون
|
ترکیب شیمیایی سیارات
مشاهدات عینی و تحقیقات طیف‌نمایی سطوح سیارات ، اطلاعات اندکی درباره ترکیب کلی آنها به ما میدهد، زیرا سیارات ناهمگن بوده و بدون شک ترکیب درون آنها با سطح آنها تفاوت دارد. در هر حال داده‌های مربوط به
چگالی سیارات و مقایسه آنها با زمین تا حدی از این نظر مفید است. از میان سیارات درونی ،
عطارد فاقد اتمسفر است و چگالی آن مشابه چگالی زمین می‌باشد.
زهره نزدیکترین همسایه ما بوده و اتمسفر بسیار متراکمی دارد که تقریبا تماما از
دی اکسید کربن و ازت تشکیل شده و سطح آن را از نظرها پنهان می‌کند.
اندازه و جرم زهره نشان میدهد که ترکیب آن احتمالا بسیار شبیه به ترکیب زمین می‌باشد.
مریخ ، اولین سیاره‌ای که در ورای زمین قرار گرفته ، دارای اتمسفری است که سطح آن را پنهان نمی‌کند، و لذا می‌توان گفت که اتمسفر آن دقیق شده است. در هر صورت ابرها و طوفانهای غباری در سطح مریخ مشاهده شده‌اند و کلاهکهای قطبی از لایه‌های منجمد قطبی در زمستان تشکیل شده و در تابستان ناپدید می‌شوند. به نظر می‌رسد که این کلاهکهای قطبی از لایه‌های نازک یخ H
2O احتمالا همراه با مقادیری CO
2 جامد تشکیل شده باشند.
بخش بزرگی از سطح مریخ رنگی قرمز یا نارنجی دارد که به پوشش
اکسید آهن نسبت داده می‌شود و مانند همان پوششی است که در ماسه‌های کویری زمین مشاهده می‌شود. اندازه و جرم این سیاره نشان میدهد که ترکیب کلی آن احتمالا مانند زمین است. در هر حال پهن بودن قطبهای مریخ و فقدان
میدان مغناطیسی ، حاکی از عدم وجود هسته‌ای مایع در مریخ است.
سیاره مانندها Asteroids
سیاره مانندها مستقیما نمونه برداری نشده‌اند. اما مطالعات طیف‌نمایی آنها ترکیبی همانند شخانه‌ها را نشان میدهد. انعکاس نور
سرس (Cerse) و بسیاری از سیاره مانندهای دیگر ناچیز بوده و حکایت از ترکیبی شبیه به کندریتهای کربن دار دارد. چگالی سیاره مانندهای سرس ،
پالاس و
وستا به ترتیب برابر 2.1 و 2.8 و 3.1 تشخیص داده شده است. اما دقت این اندازه گیریها بالا نیست.
در هر حال این چگالی‌ها درون طیف چگالی مشاهده شده کندریتهای کربن دار قرار گرفته و از چگالی اکثر شخانه‌های دیگر کمتر است. سیارات اصلی یعنی
مشتری ،
کیوان ،
نپتون و
سیاره اورانوس دارای سیماهای مشابه فراوانی هستند. بخصوص از نظر چگالی پایین و وجود اتمسفر ضخیمی که سطح آنها را بطور کامل از نظرها پنهان نموده است. چگالی پایین و اتمسفر را می‌توان از روی فراوانی
هیدروژن و هلیوم که احتمالا با مقادیر این دو عنصر در
خورشید قابل مقایسه است، توضیح داد.
بخش اعظم هیدروژن ظاهرا بصورت
متان و
آمونیاک حضور دارد. گفته شده که حلقه‌های کیوان احتمالا از ذرات یخ تشکیل شده است. درخشش و چگالی بعضی از اقمار این سیارات حاکی از آن است که خود سیارات نیز عمدتا از یخ تشکیل یافته‌اند. داده‌های موجود در مورد سیارات اصلی نشان میدهد که ساختار درونی آنها از نظر شیمیایی شبیه به زمین است، اما بوسیله ضخامتهای عظیمی از یخ و گاز سرد پوشانیده شده و اتمسفر آنها از هیدروژن ، هلیوم ، ازت ، متان و آمونیاک تشکیل یافته است.
مباحث مرتبط با عنوان
