نگاه کلی

هر اتم هالوژن از گاز نجیبی که پس از آن در جدول تناوبی عناصر قرار گرفته است یک الکترون کمتر دارد بنابراین تمایل زیادی به تشکیل یون منفی یا ایجاد یک پیوند کوالانسی برای رسیدن به آرایش گاز نجیب بعد از خود دارد. هر یک از هالوژن‌ها فعال‌ترین غیر فلز در دوره خود در جدول تناوب هستند بنابراین با عناصر زیادی ترکیب شده و ترکیبات متنوعی تولید می‌کنند. هالوژن‌ها با یکدیگر هم شده و ترکیبات بین هالوژنی ایجاد می‌کنند.

ترکیبات بین هالوژنی

ترکیبات بین هالوژنی از ترکیب هالوژن‌ها با یکدیگر حاصل می‌شوند. از تمام هالوژن‌ها ترکیباتی با فرمول ( بجز IF ) شناخته شده‌اند. چهار ترکیب با فرمول تهیه شده‌اند که عبارتند از ، ، و سه ترکیب با فرمول شناخته شده‌اند که و و هستند و تنها ترکیب سنتز شده با فرمول است.
به استثنای در ترکیباتی با فرمول که n > 1 است، فلوئوریدهای هالوژن هستند که در آنها اتم‌های کوچک فلوئور اتم Cl ، Br ، یا I را احاطه می‌کنند. پایداری این ترکیبات با افزایش اندازه اتم مرکزی افزایش می‌یابد و و در دماهای بالاتر از پایدارند.

هیدروژن هالیدها

هیدروژن هالیدها را می‌توان از واکنش مستقیم هیدروژن با هالوژن مربوطه تهیه کرد. HCl و HF در صنعت از تاثیر اسید سولفوریک گرم و غلیظ بر هالیدهای فلزی مثل NaCl و تهیه می‌شوند. HBr و HI خالص را می‌توان از تاثیر فسفریک اسید بر NaBr یا NaI بدست آورد. هالیدهای هیدروژن را می‌توان از اثر آب بر تری‌هالیدهای فسفر ( ) هم تهیه کرد.

همه هیدروژن هالیدها در دمای معمولی گازهای بی‌رنگی هستند که بمقدار زیاد در آب حل می شوند و محلول این اسیدها در آب اسیدهای هیدروهالیک نامیده می‌شود. نقطه ذوب و جوش HF بدلیل ایجاد پیوند هیدروژنی در مقایسه با سایر هیدروژن هالیدها بطور غیر عادی بالا است. HBr و HCl و HI در آب اسیدهای قوی ایجاد می‌کنند که بطور کامل تفکیک می‌شوند. HF بدلیل پیوند H-F قوی کمتر تفکیک شده و اسید ضعیفی است. این اسید را بدلیل تاثیر بر شیشه نمی‌توان در بطری‌های شیشه‌ای نگهداری کرد.

هالیدهای فلزی

هالیدهای فلزی را می‌توان از ترکیب مستقیم عناصر تشکیل دهنده آنها از واکنش هیدروژن هالیدها با هیدروکسیدها و اکسیدها یا از واکنش هیدروژن هالیدها با کربنات‌ها بدست آورد. فلزاتی که انرژی یونش پایین دارند معمولا هالیدهای یونی با دمای ذوب و جوش بالایی می‌سازند (مانند NaCl) اما فلزات با انرژی بالا هالیدهایی با خصلت کوالانسی بالا ایجاد می‌کنند که نقاط ذوب و جوش نسبتا پایینی دارند. بطور کلی هالیدهای یونی در حالت مذاب رسانایی الکتریکی خوبی در مقایسه با هالیدهای کوالانسی دارند.

بطور کلی هالیدهای فلزات گروه IA و IIA (به استثنای Be) و اغلب فلزات واسطه داخلی عمدتا یونی و هالیدهای سایر فلزات کوالانسی هستند. اکثر کلریدها ، برمیدها و یدیدهای فلزی در آب قابل حل هستند. فلوئوریدهای لیتیم و فلزات گروه IIA و لانتانیدها به مقدار جزیی در آب حل می‌شوند در حالی که سایر هالیدهای این فلزات نسبتا قابل حل هستند.

اکسی اسیدهای هالوژن

اکسی اسیدهای هالوژن با توجه به تعداد اتم اکسیژن در ترکیب به فرمول های HOX ( هیپوهالو اسید ) ( هالو اسید ) و (هالیک اسید) و ( پرهالیک اسید ) شناخته شده‌اند. اسید پرکلریک ، اسید پربرمیک و هالیک اسیدها از اسیدهای قوی هستند، ولی بقیه اکسی اسیدها در آب کاملا تفکیک نمی‌شوند و بصورت مولکولی در محلول باقی می‌مانند.

بطور کلی قدرت اسیدی این ترکیبات با افزایش تعداد اتم اکسیژن در مولکول آنها زیاد می‌شود. این ترکیبات عوامل اکسید کننده خوبی هستند و در محیط‌های اسیدی اکسید کنندگی آنها بیشتر از محیط‌های قلیایی است. بسیاری از این آکسی هالوژن با تسهیم نامتناسب تجزیه می‌‌شوند. هیپوهالو اسیدها ضعیف‌ترین اکسی اسیدهای هالوژن هستند این اسیدها بصورت محلول وجود دارند اما بصورت خالص نمی‌توان آنها را تهیه کرد. محلول سدیم هیپوکلریت برای سفید کردن پارچه‌های کتانی استفاده می‌شوند.

کمپلکس‌های هالید

یون‌های هالید گروه زیادی از ترکیبات کمپلکس را تشکیل می‌دهند که یون فلوئور سیلیکات ( ) نمونه ای از آنهاست. هالوکمپلکس‌ها از اغلب فلزات به استثنای فلزات گروه IA و IIA و لانتانیدها و برخی غیر فلزات مانند بور ( ) بدست می‌آیند. فرمول این یون‌های کمپلکس عموما از نوع ( و است که در آن n عدد اکسایش اتم مرکزی کمپلکس است.

جدول اکسی اسیدهای هالوژن
نام اسید	نام آنیون مشتق از اسید	فرمول اسید	حالت اکسایش هالوژن ها
	یون هیپوهالیت	HOI , HOBR , HOCL , HOF	+1
هالو اسید	یون هالیت	HCLO2 , - , -	+3
هالیک اسید	یون هالات	HIO3 , HBRO3 , HCLO3 , -	+5
پرهالیک اسید	یون پرهالات	HIO4 , HBRO4 , HCLO4 , _	+7
		H4I4O , H5HO6

مباحث مرتبط با عنوان

• برم
• ترکیبات آلی
• جدولی تناوبی
• گازهای نجیب
• پیوند کوالانسی
• پیوند هیدروژنی
• غیر فلزات فعال
• فلور
• کلر
• هالوژن
• ید