اجزای ثانوی شیشه ، موادی هستند که بوسیله آنها می‌توان برخی معایب شیشه‌ها را اصلاح و خواص آنها را تعیین کرد. این مواد بر مبنای عمل آنها طبقه‌بندی شده‌اند و بر حسب نوع اصلاحی که انجام می‌دهند در مراحل مختلف شیشه سازی به ترکیبات شیشه اضافه می‌شوند.

طبقه‌بندی ترکیبات ثانوی

پایدار کننده‌ها

پایدار کننده‌ها ترکیباتی هستند که حلالیت شیشه‌ها را در مقابل آب و مواد شیمیایی تا اندازه‌ای کم می‌کنند. بطور کلی ، پایدار کننده‌ها از اجزای تشکیل‌دهنده شیشه هستند که خصوصیت آن را تعیین می‌کنند. پایدار کننده‌های قابل ذکر به صورت زیر می‌باشند.

• کربنات کلسیم : کربنات کلسیم جهت غیر محلول کردن شیشه در آب بکار می‌رود.
  
  
• کربنات باریم : کربنات باریم سبب افزایش وزن مخصوص شیشه می‌شود.
  
  
• اکسید سرب Pb₃ و PbO : اکسید سرب موجب شفافیت و صاف بودن شیشه می‌شود.
  
  
• اکسید روی : اکسید روی باعث افزایش مقاومت حرارتی و مکانیکی شیشه و خواص مکانیکی و شیمیایی آن می‌شود.
  
  
• اولومیت MgCO₃ + CaCO₃ : اولومیت باعث سهولت سوختن ترکیبات اولیه شیشه می‌شود.

رنگ‌زداها

شیشه‌ها ممکن است به خاطر داشتن مقدار کمی از اکسیدهای آهن رنگی بنظر آیند، این رنگ در نتیجه ناخالص بودن مواد اولیه است. برای از بین بردن این ناخالصی از دی‌اکسید منگنز یا فلز سلنیوم استفاده می‌شود. دی‌اکسید منگنز وقتی به شیشه مذاب افزوده می‌شود، سیلیکات فرو را به سیلیکات فریک اکسید می‌کند. اکسید منگنز (II) به رنگ بنفش و سیلیکات فریک به رنگ زرد می‌باشد. این دو رنگ مکمل یکدیگرند. بنابراین مخلوط شیشه ، بی‌رنگ خواهد شد. سلنیوم بعلت گران بودن ، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. سلنیوم ، رنگ توده مخلوط را صورتی می‌کند که در نهایت با رنگ سیلیکات فرو که سبز پریده است، ترکیب شده ، آن را بی‌رنگ می‌کند.

رنگین کننده‌ها

این مواد برای تولید شیشه‌های رنگی به ترکیب شیشه افزوده می‌شوند.

رنگ شیشه	ترکیب فعال	رنگ اصلی	فرمول	رنگین کننده‌ها
رنگ بنفش به شدتهای مختلف تابعی از دما و قدرت جذب		پودر قهوه‌ای سیاه مایل به خاکستری بنفش	TEX()} {KMnO_4} {TEX}	ترکیبات منگنز
سبز و سبز مایل به زرد		پودر سیاه پودر قهوه‌ای مایل به قرمز		اکسیدهای آهن
سبز متمایل به زرد		پودر سبز پودر زرد پودر نارنجی		ترکیبات کروم
آبی		پودر خاکستری پودر سیاه		کبالت
زرد		پودر زرد و نارنجی		کادمیم
قرمزهای مختلف آبی آسمانی		پودر قهوه‌ای قرمز پودر سیاه		مس

مات کننده‌ها

مات کننده‌ها موادی هستند که در توده مخلوط شیشه ، پخش شده‌ ، آن را کدر می‌کنند. از مات کننده‌ها می توان فلوئوریت CaF₂ و سدیم فلوئورو آمینات ، سدیم فلوئورو سیلیکات Na₂SiF₆ را نام برد، اما فسفات کلسیم ، فسفات قلع و فسفاتهای زیرکونیوم هم بطور وسیع ، بعنوان مات کننده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سیال کننده‌ها

فلدسپارها بعنوان سیال کننده توده خمیر شیشه‌‌‌ای بکار می‌وند، با وجود این ، قابلیت ذوب و گستره دمایی که شیشه باید در آن ساخته شود با افزایش اکسیدهای فلزات قلیایی مخصوصا اکسیدهای سدیم و پتاسیم افزایش می‌یابد. این قبیل اکسیدها را می‌توان از کربناتها یا سولفات‌های فلزات مربوطه بدست آورد، کربناتها بخاطر مقدار آهن کمتر ترجیح داده می‌شوند.

مباحث مرتبط با عنوان

• اولومیت
• انواع فلدسپار
• جریان تولید شیشه تخت
• خمیر شیشه‌‌‌
• ساختار شیشه
• سیلیس
• شیشه و انواع آن
• شیشه مات
• شیشه‌ رنگی
• شیمی شیشه
• صنعت شیشه سازی