تجزیه ای که بر سنجش دقیق حجم یک محلول ، استوار است، تجزیه حجم سنجی نامند.

تیتراسیون

در تجزیه حجم سنجی ، طرز کاری موسوم به تیتراسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.

محلول استاندارد و شناساگر

در یکی از انواع تیتراسیون ، محلولی با غلظت معین که محلول استاندارد خوانده می‌شود، به حجم معینی از محلولی که غلظت آن معین نیست، ولی با محلول استاندارد ترکیب می‌شود، اضافه می‌کنند. محلول استاندارد را در لوله شیشه ای مدرجی که بورت نامیده می‌شود، قرار می‌دهند. در انتهای پایینی بورت ، شیری تعبیه شده است که ریختن مقادیر کنترل شده ای از محلول استاندارد را به درون ظرف حاوی محلول با غلظت نامعلوم اماکنپذیر می‌سازد.

حجم معینی از محلول با غلظت نامعلوم را یا وزن معینی از ماده جامدی که خلوص آن معلوم نیست و در آب حل شده است، در یک ارلن می‌ریزیم و چند قطره از ماده ای که به شناساگر موسوم است، به آن اضافه می‌کنیم.

نقطه هم‌ارزی

طی عمل افزایش ، ارلن را با چرخاندن به هم می زنیم تا کاملا محتوی ، یکدست شود. نقطه هم ارزی در نقطه پایانی که با تغییر رنگ شناساگر مشخص می‌شود، از دو واکنشگر ( یعنی محلول استاندارد و ماده درون ارلن ) مقادیر هم ارز وارد واکنش شده است. حجم محلول استاندارد مصرف شده از بورت خوانده می‌شود.

برخی دیگر از انواع تیتراسیون

در برخی دیگر از انواع تیتراسیون ، حجم معینی از محلول استانداردبا وزن معینی از ماده با خلوص معین که در آب حل شده است، در ارلن قرار داده می‌شود. سپس محلول نامعلوم از بورت به ارلن افزوده می‌شود تانقطه هم‌ارزی بدست آید.

انواع تجزیه حجم سنجی

سه نوع متداول تجزیه حجم سنجی عبارتند از:

• واکنشهای تراسبی
• خنثی شدن اسید و باز
• واکنشهای اکسایش-کاهش

مباحث مرتبط با عنوان

• اکسیداسیون-احیا
• تیتراسیون
• حجم
• محلول
• مولاریته
• نرمالیته

منبع

• شیمی عمومی ، جلد اول ؛ تالیف: چارلز مرتیمر ؛ مرکز نشر دانشگاهی.