در عصر مارکس ، اندیشه هگل حاکم بود و زمینه فکری فلاسفه آلمان این مساله را دامن میزد که در برابر «سؤال خدا چیست؟» و «خدا کیست؟» انسان را خدا معرفی میکردند. مارکس و دیگر پیروان هگل با توجه به این بخش از عقاید هگل، که میگفت: خدا به عنوان حقیقت و اساس وجود انسان است، به بیراهه رفتند و منظور هگل را چنین بیان کردند که منظور او همان خدایی است که از الوهیتخود خارج شده است. البته مارکس بیشتر متاثر از فوئرباخ، فیلسوف آلمانی، بود که اندیشه انسانگرایی (اومانیستی) را رواج داد و معتقد بود که انسان خدایی است که خود خلق کردهاست. بنابراین، خداگرایی هگل به انسانگرایی رو نمود.
بنابر این مارکس در تفسیر دین، از اندیشه دو متفکر فوئرباخ و هگل متاثر بود: در تفسیر دین، بیشتر از آثار و آراء فوئرباخ تاثیر پذیرفته بود. فوئرباخ در کتاب خود، تحت عنوان گوهر مسیحیت ، دین را عبارت از عقاید و ارزشهایی میداند که به وسیله انسانها در تکامل فرهنگیشان به وجود آمده، اما اشتباها به نیروهای الهی یا خدایان نسبت داده شده است و از آنجا که انسانها تاریخ خود را کاملا درک نمیکنند، معمولا ارزشها و هنجارهایی را که به طور اجتماعی ایجاد شدهاند به اعمال خدایان نسبت میدهند.
هگل نیز از جمله کسانی است که مارکس در تفسیر دین از وی متاثر بوده است. هگل میگوید: دین به نحو مجازی، مبین آرزوهای انسان ناکام است. این تصویر از ایدئولوژی به نحوی که در اندیشه هگل یافت میشود، عاری از نقایص بسیاری است که در نظریه مارکس درباره ایدئولوژی وجود دارد. در اندیشه هگل، به این معنا اشاره شده که کار ایدئولوژی عمدتا حمایت از منافع طبقاتی است و یا اینکه باید ایدئولوژی را به این دلیل که وظیفهاش سازش دادن انسان ناخرسند با وضعیت اجتماعی است، به عنوان وهم و خیال طرد کرد. با این حال، هگل با مارکس در این باره توافق دارند که انسانها تنها به این دلیل، جهان دیگری در خیال میسازند و در آرزوی آن هستند که نمیتوانند در این جهان به خرسندی دست یابند.
منابع
غلامعباس توسلی، مفهوم جامعهشناسی دین، کیان، ش. 15 ، سال سوم، آبان 1372
آندرو پیتر، مارکس و مارکسیسم ، شجاعالدین ضیائیان موسوی، ص263
آنتونی گیدنز، جامعهشناسی، ترجمه منصور صبوری، نشر نی،1373، ص 492
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد