مقدمه
کلمه بلوط را میتوان به صورت عمومی در مورد صدها گونه درخت از رده
Quercus بکار برد. این رده ، بومی نیمکره شمالی است که شامل گونههای برگریز و همیشه سبز میباشد که از نواحی سردسیر تا گرمسیری آسیا و آمریکا گسترش دارند. درخت بلوط ، درختی آشنا و تنومند است که برگهایش در زمستان میریزد و طول آن تا چهل متر میرسد و شاخ و برگهای آن دورا دور تنه درخت را که پوستی صاف و خاکستری رنگ دارد و با گذشت سالیان شکافهایی بر میدارد، میپوشانند. برگهای دوک مانند آن در هر طرف 3 تا 7 لوب دارند و گلهای شاتوتی در کنار آنها ظاهر میشوند. در فصل پاییز گلهای بارور درخت ماده ، میوههای بلوط به رنگ قهوهای مایل به سبز را تولید میکنند.
|
بلوطها درختانی هستند دارای شکل توپر ، حجیم و گسترده با تاجی گنبدی شکل و برگهای موجدار در لبه و همچنین میوههایی ایجاد میکنند که درون یک محفظه فنجان مانند قرار دارند. بلوط یک بخش اساسی از نواحی روستایی ما در غرب کشور است که به صورت درخت و درختچه وجود دارد. برگهای کنگرهدار بلوط ممکن است بیضی شکل یا کشیده و باریک باشند و یا در پاییز به ارغوانی روشن بگرایند. این درختان دارای تنهای بزرگ و برگهایی که برای تصفیه هوا و سایه افکنی ارزش بسیاری دارند و البته مناسب برای خاکهای کم عمق نیستند.
واریتهها
Quercus.robur درختی بلند ، دارای برگهایی با برندگی دندانهای نوک تیز یا بریدگی عمیق کنگرهدار. این درخت به علت رشد زیاد برای فضاهای کوچک و متوسط مناسب نمیباشد. دارای یک واریته ستون مانند است که برای فضاهای کوچک مناسب است. برای خاکهای گچدار
Quercus.petraea که خیلی شبیه بلوط معمولی است مناسب میباشد. بلوط سریعالرشد ترکی (
Quercus.corris) دارای رشد سریع و جوانههای زمستانه با ریشک بلند است.
بلوط قرمز (
Quercus.rubra) نیز به سرعت رشد میکند و به صورت یک درخت بزرگ تا ارتفاع 24 متر میرسد و اگر در خاک اسیدی کاشته شود برگها در پایان فصل به ارغوانی میگرایند. بلوط دائم سبز (
Quercus.ilex) بابرگهای کشیده بدون دندانه که میتوان آن را به صورت درختچه نیز تربیت نمود و از آن به عنوان پرچین استفاده کرد چون هرس شدید را به خوبی تحمل میکند.
گونههای بومی
Quercus.castaneifera درجنگلهای شمال ، Quercus.sessilifolia بلوط کوهی مخصوص نواحی مرتفع جنگل ، Quercus.macranthera بلوط آذری مخصوص نقاط بسیار بلند ، Quercus.atropatana گز و مازو ، بلوط جنگلی در نقاط نیمه مرطوب. Quercus.persica مازوی گزانگبین در نقاط خشک.
زیستگاه طبیعی
درخت بلوط در خاک پر رس مرطوب رشد میکند، ولی
خاکهای شنی را نیز تحمل مینماید. این درخت در مناطق جنگلی و پست یافت میشود. بلوط سفید یک گیاه بومی آمریکای شمالی است که از آن استفادههای دارویی میشود.
هرس
هرس گونههای خزان کننده در آذر ماه و گونههای همیشه سبز در فروردین انجام میگیرد.
تکثیر
بوسیله
کشت بذر بطور معمول انجام میپذیرد. دو گروه بلوط موجود است: گروه بلوطهای سیاه (که میوهها در سال دوم میرسند) و گروه بلوطهای سفید (که میوهها در همان سال اول میرسند). بذر گروه بلوطهای سفید یا بدون دوره استراحت یا دوره استراحت کوتاه بوده و به جز چند اسثتناء به محض رسیدن در پاییز قابل کشت هستند. بذر گروه بلوطهای سیاه دارای دوره رشد جنینی بوده و نیاز به استراتیفیه شدن (0 تا 2 درجه سانتیگراد) برای یک تا سه ماه دارند. میوهها اغلب مورد حمله سر خرطومی (مخصوصا در انبار) قرار میگیرند. فرو بردن میوه ها در آب ْ49 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه از میزان خسارت آفت بسیار خواهد کاست.
|
در موقع کاشت ابتدا بذرها را درون ظرف آب فرو برده و آنهایی که شناور میمانند غیر قابل کاشت هستند. جهت جلوگیری از رشد طولی ریشه به خاطر اینکه بتوان نهال بذری را به راحتی جابجا کرد بهتر است در زیر محل بذرکاری از صفحات سیمی مشبک مسی استفاده نمود. نوک ریشه اصلی به این صفحه برخورد کرده و از رشد باز میماند. روشهای مختلف پیوند با موفقیت بر روی بلوطها انجام میپذیرد فقط پیوند بلوطهای گروه سفید روی پایههای این گروه و پیوند بلوطهای گروه سیاه بر روی پایههای این گروه امکان پذیر است. تکثیر بلوط از راه قلمه یا خوابانیدن معمولا با عدم موفقیت همراه بوده است.
خواص چوب بلوط
چوب بلوط فشره و محکم است و نماد قدرت و استقامت میباشد و از گذشته خیلی دور یکی از مهمترین مصالح ساختمانی در اروپای شرقی بوده است. در گذشته علاوه بر مصرف انبوه الوار بلوط در ساختمانسازی ، از چوب بلوط برای ساختن کشتیهای بازرگانی و جنگی استفاده گسترده میشده است .
درخت بلوط در میان مردم کشورهای اسکاندیناوی ، یونان و روم محل سکونت الهه باروری و نشان دهنده قدرت و باروری بوده است. روزگاری از تمام قسمتهای درخت، استفادههای پزشکی به عمل میآمده است.
در افسانههای عامیانه قرون وسطا آمده که تماس یک میخ با قسمت صدمه دیدهی بدن و سپس فرو کردن همان میخ در درخت بلوط سبب میشده است که بیمار شفا یابد. زمانی برگهای بلوط را بر روی زخم و بریدگیهای بدن میگذاشتند تا زخم التیام پیدا کند، اما امروزه گیاه پزشکان تنها از پوست درخت بلوط استفاده دارویی میکنند. خاصیت قابضکنندگی پوست بلوط ، عامل قطعی درمان اسهالهای شدید میباشد و خاصیت گندزدایی و ضد میکروبی آن برای مداوای عفونتهای گلو تجویز میشود. چای پوست بلوط یک تقویتکننده است و مخلوط پوست و میوهی درخت بلوط یک پادزهر را بوجود میآورد. میوه درخت بلوط معمولا برشته و آسیاب میشود و از آن
قهوه تهیه مینمایند .
مباحث مرتبط با عنوان