مقدمه
کودکان در سن رشد ممکن است دچار بیماریهای گوناگونی که امروزه ممکن است در اثر بی توجهی کودکان نسبت به مسائل بهداشت و یا در اثر زمینه های ارثی و وراثتی و یا بصورت بیماری اکتسابی بروز کند. از مهمترین بیماریهای دوران کودکی
گل مژه ،
بلفاریت ،
کم خونی ،
هپاتیت و ... میباشد.
گل مژه
گل مژه عبارت است از یک تورم چرکی در حاشیه پلک و علت تشکیل آن التهاب و عفونت یکی از فولیکولهای مو است که مژه از آن خارج میشود و تقریبا همیشه در پلک پایین ظتهر میشود. اغلب پس از 4 تا 5 روز سر چرکی از آن ظاهر شده و چرک آن تخلیه میگردد. زمینه تشکیل گل مژه میتواند مالیدن و دستکاری پلک و یا در ارتباط با التهاب گسترده و منتشر پلکها باشد. گل مژه چندان مسری نیست اما می تواند چشم مقابل را نیز در گیر کند. این مشکل کم خطر بوده و اغلب در منزل درمان میشود.
درمان در منزل
اگر تورم ایجاد شده بر روی پلکها تنها قرمز است و شکل دیگری وجود ندارد آن را به حال خود رها کنید کودک را تشویق نمایید که از خاراندن و دست کاری پلکها با دست اجتناب کند. اگر گل مژه دردناک است چشم مبتلا را با یک
گاز استریل یا یک دستمال تمیز اتو شده پوشانده و آنرا بانداژ کنید. اگر گل مژه چرکی و دردناک است از کمپرس آب گرم بر روی آن استفاده کنید و این کار هر دو تا سه ساعت انجام دهید. به محض اینکه سرچری گل مژه پیدا شد آن را به خوبی بررسی کنید اگر مژه داخل آن در مرکز تورم مشخص است سعی کنید آن را با یک انبرک استریل شده با آتش ، خارج سازید. اگر این کار ممکن نیست از هرگونه دستکاری چشم خودداری کرده و کمپرس آب گرم را ادامه دهید. در صورت وجود تورم در پلک و پوستههای چسبیده به مژهها ممکن است
بلفاریت وجود داشته باشد. در صورتی که با اقدامات فوق گل مژه ظرف مدت 4 تا 5 روز بهتر نشد و یا پلکها متورم گردید و یا گل مژه همراه بلفاریت وجود داشت با پزشک خود مشورت کنید.
اقدامات پزشکی
در صورتی که پلکها یا چشم عفونی شده باشند ممکن است پزشک یک پماد یا قطره آنتی بیوتی چشمی تجویز کند. همچنین در صورت همراهی بلفاریت ، گل مژه ممکن است داروهای مخوص تجویز شود.
بلفاریت
عبارت است از التهاب پوست اطراف لبه پلکها که این مشکل اغلب هر دو چشم را در گیر میسازد. در صورت عفونی شدن منطقه ممکن است التهاب بدتر شده و گل مژه بروز کند. بلفاریت اغلب همراه با
شوره سر همراه بوده و ممکن است بخشی از یک اگزمای منتشر پوستی به نام
اگزمای بسورئیک باشد.
علائم احتمالی بلفاریت
پلکهای قرمز و پوسته پوسته ، خروج ترشحات چرکی از پلکها که بعد از خشک شدن شبیه شوره و پوستهای چسبیده به پلکها به نظر میرسد. اگر کودک مرتب چشمان خود را میخاراند چشمها را برای یافتن قرمزی پلکها و یا پوستههای متعدد بر روی ریشه مژهها و با وجود ترشحات چرک مانند بررسی کنید. از هیچ کرم یا لوسیونی استفاده نکنید. ترشحات چشم را با آب نمک پاک کنید. و کودک را از نظر شوره سر بررسی کنید. در صورتی که بعد از یک هفته درمان و شستشو پوسته ، قرمزی پلکها برطرف نشد به پزشک مراجعه کنید.
اقدامات درمانی بلفاریت
پزشک ممکن است یک پماد چشمی برای کاهش
التهاب چشم تجویز کند. در صورتی که کودک مبتلا به شوره سر باشد تامپویالوسیون مخصوص تجویز میکند. اگر عفونتی مانند گل مژه وجود داشته باشد قطره آنتی بیوتیک چشمی برای برطراف کردن ترشحات چرکی توصیه میکند.
کم خونی
کم خونی یک مشکل ناتوان کننده است که به علت کاهش تعداد
گلبولهای قرمز طبیعی خون یا کاهش میزان هموگلوبین ایجاد میشود. هموگلوبین رنگدانهای هست که مسئول حمل اکسیژن و رساندن آن به بافتهای مختلف بدن است. در ساختمان این رنگدانه آهن وجود دارد و باعث رنگ قرمز خون میشود کم خونی ممکن است به علت عدم تولید کافی گلبولهای قرمز در
مغز استخوان به کمبود آهن و سایر مواد لازم جهت خون سازی مانند
اسید فولیک و ویتامین B
12 بیماریهایی مانند بدخیمیهای خونی (لوسمی) ، کم خونی سلول داسی شکل و
تالاسمی ، از دست دادن بیش از اندازه خون و ... باشد.
علائم احتمالی کم خونی
نخست کودک را از نظر ضعف جسمانی و رنگ پریدگی ارزیابی کنید اگر کودک رنگ پریده و خسته به نظر میرسد و به خوبی غذا نمیخورد، ملتحمه چشمها ، مخاط دهان و (پوشش داخل دهان) نوک انگشتان و زبان وی را بررسی کنید، زیرا در صورت کم خونی این قسمتها رنگ پریده به نظر میرسند و همچنین به نظر میرسد کودک نسبت به همسالان خود فعالیت کمتری داشته و زود خسته میشود.
اقدامات اولیه
حفظ تعادل و متناسب رژیم غذایی کودک اهمیت دارد فقر آهن شایعترین کم خونی در سنین رشد است. برای رفع این مشکل باید از غذاهای حاوی آهن مانند جگر ، گوشت قرمز ، و زرده تخم مرغ و عدس به مقدار کافی مصرف گردد. برخی مواد مانند
ویتامین C به جذب بیشتر آهن کمک میکنند. بنابراین به عنوان مثال میتوانید یک لیوان آب پرتقال همراه تخم مرغ به کودک بدهید. موادی مانند چای از جذب آهن جلوگیری میکنند. همچنین لازم است از 6 ماهگی که سن شروع تغذیه تکمیلی است تا 1/5 سالگی قطره آهن ، روزانه 15 قطره به کودک داده شود. قطره آهن میتواند باعث سیاه شدن رنگ دندانها شود. برای جلوگیری از تغییر رنگ دندانها میتوان قطره را در دهان چکانده و پس از آن آب به کودک داد. و سپس دندانها را با یک پارچه تمیز کرد.
نخستین اقدامی که پزشک انجام میدهد گرفتن یک نمونه خون برای بررسی آزمایشگاهی است. اگر کم خونی به دلیل
فقر آهن باشد پزشک احتمالا یک مکمل خوراکی آهن تجویز کرده و توصیه میکند در رژیم غذایی کودک مواد آهندار را زیاد بگنجانید. همچنین بررسی علت فقر آهن باید توسط متخصص اطفال انجام شود سایر اقدامات جهت تشخیص و نوع و علت کم خونی عبارتند از: بررسی شکل گبولهای قرمز جهت تشخیص نوع خاصی از کم خونی که به علت کمبود اسیدفولیک یا
ویتامین B12 ایجاد شده و در طی آن گلبولهای قرمز بزرگ میشوند. و دیگری تجزیه هموگلوبین و
آزمایش مغز استخوان میباشد.
درمان کم خونی
جهت درمان کم خونی نخست باید علت آن تشخیص داده شود. مصرف مکمل خوراکی آهن ، اسیدفولیک یا استفاده از فرم تزریقی ویتامین B
12 از جمله درمانهایی هستند که برای انواع کم خونی حاد به کار میروند در تالاسمی که نوع خاص و شایعی از کم خونی است به علت تجویز گلبولهای قرمز و آزاد شدن آهن ، آهن در بدن تجمع مییابد که میتواند خطرناک باشد. برای جلوگیری از تجمع آهن از تزریق دسفرال استفاده میشود. دسفرال مادهای است که با آهن ترکیب شده و آن را از طریق ادرار دفع میکند. در تالاسمی به هیچ وجه نباید آهن مصرف شود. تزریق خون یکی از درمانهایی است که درمان کم خونیهای ناشی از خونریزیهای شدید مورد استفاده قرار میگیرد.
هپاتیت
هپاتیت بیماری عفونی است که سبب
التهاب کبد میشود یک نوع از این بیماری یعنی
هپاتیت B میتواند در دوران بارداری توسط مادر به جنین و یا از طریق خون آلوده منتقل شود. شایعترین نوع آن که بسیار مسری است
هپاتیت A نام دارد که ویروس آن در مدفوع فرد مبتلا دیده میشود. اگر دستها پس از رفتن به دستشویی شسته نشوند ویروس میتواند براحتی از طریق آلوده کردن آب و غذا منتقل شود.
علائم احتمالی هپاتیت (زردی پوست)
نخستین علامت مبتلا به هپاتیت کاهش اشتها ، سپس علائم شبیه به
سرماخوردگی و بدنبال آن زردی پوست و سفیدی چشم را میگیرد سایر علائم عبارتند از: تیرگی ادرار و کم رنگ شدن مدفوع. رنگ پریدگی زبان و پوست ، بخصوص در نواحی نوک انگشتان ، لبها ، و اطراف چشمها ، خستگی و ضعف و کمبود نفس در هنگام فعالیت ، سرگیجه ، افزایش ضربان قلب و زردی هست که بیماری زمینهای است و سبب زرد رنگ شدن پوست و سفیدی چشمها میشود این وضعیت به دلیل حضور رنگ دانه زرد صفراوی در خون ایجاد میشود این رنگدانه بطور طبیعی بر اثر تخریب سلولهای قرمز خونی پیر شده ایجاد میشود. اما در برخی بیماریها این رنگدانه در خون تجمع یافته و سبب زرد رنگ شدن پوست میشود. برخی شرایط احتمالی که سبب بروز این وضعیت میشوند عبارتند از: هپاتیت (التهاب کبد) ، انسداد یا ناهنجاری در مجاری صفراوی ، همچنین برخی از انواع کم خونی.
تغییر رنگ پوست اغلب با تیره شدن ادرار همراه است این پدیده به این علت اتفاق میافتد که رنگ دانه انباشته شده در خون به داخل ادرار سرریز میشود. همچنین زردی در یک سوم نوزادان در طی هفته اول بعد از تولد دیده میشود. این زردی "زردی فیزیولوژیک" نام دارد تقریبا در تمام این نوزادان هیچ بیماری زمینهای وجود ندارد و علت بروز آن تنها این است که کبد و دستگاه گوارش کودک در حال تطابق یافتن با زندگی خارج رحمی است. زردی فیزیولوژیک در نوزادانی که شیر مادر می خورند بیشتر دیده می شود و اغلب نکته نگران کنندهای یافت نمیشود.
اقدامات در منزل
در صورت تغییر رنگ (زرد شدن) پوست کودک را دارد مدفوع ، کودک را جهت یافتن علت تغییر رنگ بررسی کنید. اگر کودک بدحال و بیاشتهاست برای جلوگیری از کم شدن آب بدن مقادیر زیادی مایعات به او بدهید و در صورت وجود زردی در کودک هر چه سریعتر با پزشک خود تماس بگیرید کودک مبتلا به زردی باید تحت نظر پزشک قرار گیرد.
اقدامات پزشکی
پزشک بیماریهای زمینهای را تشخیص داده و آنها را بطور مقتضی درمان کند اگر کودک به هیپاتیت مبتلا باشد ممکن است لازم باشد از سایرین جدا شود. پس از برطرف شدن زردی کودک ممکن است تا چند هفته بطور مرتب ویزیت شود.
مباحث مرتبط با عنوان
