مقدمه
روحیه سرباز پراهمیتترین عامل در جنگ است و شاید اغراق نباشد اگر بگوییم در هیچ نوع عملکری داشتن روحیه برای فرد به اندازهای که برای یک جنگجو مهم است اهمیت ندارد. در میدان نبرد عوامل بازدارندهای وجود دارد تا یک سرباز از ادامه نبرد سست کند. زیرا در آنجاست که انسان در دو راهی
حیات و مرگ قرار دارد و در آنجاست که کل وجود و هستی یک نفر مورد تهدید قرار میگیرد. و از این دو راه یکی را باید انتخاب کند و نه تنها انتخاب کند بلکه بایستی با عشق و حرارت تمام بر سر این انتخابش وفادار و استوار باقی بماند.
البته روحیه سرباز عامل جدیدی نیست که به تازگی مورد توجه فرماندهان قرار گرفته باشد. بلکه از روزگاران قدیم روحیه به عنوان یک عنصر اساسی در جنگها شناخته شده است و همواره سرباز شجاع نترس و بیباک مورد تحسین همگان قرار گرفته است. و در نقطه مقابل افراد ترسو که شهامت جنگیدن را نداشتهاند مورد مزمت قرار گرفتهاند. اسکندر برای جلب روحیه سربازانش همواره بین آنها بذل و بخشش میکرد و حتی در طول جنگ آنهایی را که نیاز داشتند به سوی وطنشان بروند راهی مرخصی میکرد. زیرا خوب میدانست که سربازان بدون انگیزه نمیتوانند جنگجوی خوبی برای او باشند.
تعریف روحیه
واژه روحیه در زمینههای متفاوتی چون
صنعت ،
علوم تربیتی ،
پزشکی و همانند آن در ارتش بکار رفته است. اما به نظر میرسد که این واژه از نظر معنی در تمام زمینههای فوق دارای تفاوتهای بسیاری باشد. در یک تعریف آمده است:
روحیه عبارت است از یک حالت روانی هیجانی که در این حالت فرد دارای احساس خوشحالی ، امیدواری و داشتن اطمینان به دور از هرگونه احساس بیارزش غم و افسردگی است.
در تعریف دیگری روحیه را به عنوان توانایی انجام کار در شرایط و اوضاع دشوار با یک ظرفیت محدود توصیف کردهاند. بطور کلی اطمینان داشتن، ثابت قدم و راسخ بودن و فدا کردن نگرشهای خود در برابر وظایفی که از افراد خواسته میشود، ایمان به فرماندهان ، اعتقاد به پیروزی ، احساس سهیم بودن در ثمره کار گروهی و وفاداری نسبت به دیگر اعضای گروه نشانگر روحیه بالا میباشد.
عوامل موثر بر روحیه
در سال 1921
مونسون برای اولین بار شاخهای به عنوان بخش روحیه در ستاد ارتش آمریکا بوجود آورد و در این زمینه شروع به انجام تحقیقات گستردهای نمود. عوامل مختلفی شناسایی شدهاند که میتوانند افراد را تحت تاثیر قرار دهند و عملکرد آنها را در واحدهای نظامی تغییر دهند.
عوامل فردی موثر بر ایجاد روحیه
این عامل به نیازهای بیولوژیکی و روانشناختی بستگی دارد. بهداشت خوب ، سلامتی ، غذای خوب ، استراحت مناسب و خواب کافی ، لباسهای خشک و تمیز ، در دسترس بودن حمام از عواملی هستند که موجب بوجود آمدن روحیه بالا میشوند. نظر بر این است که ارضای نیازهای اولیه سربازان از قوانین و روشها در میدان جنگ برای آنها الویت بیشتری دارد. بطوریکه یکی از شکایات سربازان در زمان جنگ مربوط به غذا و خواب است.
ناپلئون بناپارت در خصوص اهمیت نیاز افراد به غذا و جنگ میگوید: یکی از مارشهای نظامی مارش مربوط به شکم سربازان میباشد.
چارلز مکدونالد یکی از فرماندهان یک گردان پیاده در جنگ جهانی دوم در یک جمله کوتاه چنین میگوید: هیچوقت برای من اتفاق نیافتاده که روحیهام برابر زمانی باشد که در یگان حمام کرده باشم.
علاوه بر عوامل فیزیولوژیک موثر در روحیه فردی روانشناختی دیگری وجود دارد که نقش مهمی در روحیه سربازان بازی میکند. روحیه سرباز به عواملی چون هدف ، نقش اجتماعی در واحد و وجود یک دلیل برای
اعتماد به نفس وابسته است. همچنین یکی از عوامل موثر در ایجاد روحیه را
ایمان و ایدئولوژی میدانند که میتواند موجب افزایش عملکرد نظامی افراد شود. میهن پرستی و داشتن ایدئولوژی و ایمان موجب کاهش خواستهها و نیازهای افسرانی بوده است که دارای این ویژگیها بودهاند. از دیگر عوامل موثر در روحیه آموزش است که نقش محوری در ایجاد روحیه در یگان نظامی را ایفا میکند.
عوامل گروهی موثر در روحیه
اغلب توانایی و اراده سربازان درگیر در میدان رزم بستگی به دشمن مقابل آنها ندارد بلکه بیشتر وابسته به شرایط محیط اطراف و ارتباطی است که با همرزمان خود دارد. گفته میشود داشتن هویت و تشخصص در میان گروهی که خود هویت دارد شاید به عنوان یکی از مهمترین عوامل و اجزای تشکیل دهنده روحیه در میدان نبرد باشد. ارتباط خوب حداقل با یک رفیق در یگان به ایجاد وحدت در یگان کمک کرده و انجام ماموریت را تسهیل میکند و همچنین به بقای نفرات کمک میکند. داشتن مشترکات چنین ارتباطاتی را تسهیل میکند و موجب کاهش اختلافات ناشی از نامتجانس بودن نژادی ، طبقاتی ، اخلاقی و ... میشود. بطور کلی همبستگی گروهی و عواملی که آنرا تقویت میکند در ایجاد روحیه واحدهای نظامی موثر هستند.
ایجاد روحیه در واحدهای نظامی
- تامین کیفی و کمی نیازهای فیزیولوژیک مثل تغذیه ، خواب ، حمام و ...
- تامین نیازهای روانی افراد مثل تقویت اعتماد به نفس ، احساس مسئولیت
- تقویت ایمان و ایدئولوژی
- تقویت ارتباطات در واحدهای نظامی
- تقویت همبستگی در واحدهای نظامی
- متجانس کردن واحدهای نظامی
مباحث مرتبط با عنوان