اكتنيدها
دورة هفتم از جدول كه هنوز تكميل نيافته با فلز راديو اكتيو فرانسيم(عنصر فرانسيم به مقدار بسيار ناچيز هم در زنجيره تباهي و تجزيه هستهاي مواد راديواكتيو طبيعي وجود دارد و هم در واكنشهاي هستهاي بوجود ميآيد.) در خانه 87 آغاز ميگردد. سه عنصر اوليه و راديو اكتيو اين دوره بلند يعني فرانسيم، راديم و اكتينيم به ترتيب داراي آرايشهاي سطح ظرفيتي

و

بوده كه نظير آرايش سه عنصر اوليه دورة قبلي يعني

و

ميباشد. انتظار ما اين است كه ساختمان الكتروني عناصر بعد از اكتينيم مشابه عناصر دوره قبلي باشد كه به پيدايش 14 عنصر لانتانيد مانند انجاميد. به عبارت ديگر، در لانتانيدها چهارده الكترون متوالياً وارد اوربيتالهاي

شدند، و در اينجا نيز اين توقع را داريم كه آنها متوالياً وارد

شوند.
متأسفانه حدس علمي ما درست از آب در نميآيد. زيرا نياز به اطلاعات بيشتري داريم. در دوره ششم وضع روشنتر بود . تـراز

ضمن اينكه نزديـك

بود ولي در اغلب جاها قاطعانه پايينتر از آن بود. در دوره هفتم، ترازهاي انرژي

به اندازهاي به يكديگر نزديك ميشوند كه توازن ميان آن دو يادآور عمليات بندبازي است! كوچكترين تغيير در شرايط، به نفع يك طرف و به ضرر ديگري تمام ميشود، در نتيجه الكترونها گاهي در

و زماني در

وارد ميگردند. در مواردي از قبيل

در خانه 91، چنان توازني بر قرار ميشود كه نميتوان به دقت گفت كه آرايش حالت پايه اين عنصر

،

،

و يا

است! شايد بتوان گفت كه در نيمه دوم اين سري جديد معروف به اكتينيدها، تراز انرژي

اغلب، پايينتر از

است. (نوسانات و آرايشهاي غير قابل پيش بيني عناصر اين دوره) با وجود اينها ميتوان گفت كه روند كلي تغييرات اكتينيدها و لانتانيدها، كم و بيش مشابه است.
لورنسيم

كه آرايش

را دارد، آخرين عنصر اكتينيد است. انتظار ميرود عناصري كه اخيراً كشف شده مانند عنصر شمارة 104 معروف به كورچاتوويم

و عنصر 105 معروف به هانيم

، به علت ورود متوالي آخرين الكترونهاي آنها در

، به تدريج چهارمين سري عناصر واسطه جدول تناوبي را تشكيل دهند.
هرگاه نمودارهاي

را مقايسه كنيم، به نتيجة جالبي مي رسيم. شيب نزولي تراز اوربيتالهاي

خيلي كمتر از

است. علت را بايد در كاهش شديد قابليت نفوذ آنها نسبت به رقيبان خود يعني اوربيتالهاي

جستجو كرد. مسئله ديگر اين است كه در روندي مشابه روند قبلي، ديده ميشود كه اوربيتالهاي

و اوربيتالهاي

توانايي نفوذ خوبي به سوي خارج يعني در جهت اوربيتال

ندارند. از اينرو و با اين در هم آميختن با اوربيتالهاي دروني، به پايداري بيشتري ميرسند. به عبارت ديگر، تراز انرژي آنها نسبت به اوربيتال

، پايينتر است و الكترونها در آنها وارد ميشوند.
پیوند های خارجی
http://Olympiad.roshd.ir/chemistry/content/pdf/0158.pdf