نگاه اجمالی
پذیرش تغییرات و
نوآوری در
جامعه روستایی تا حد زیادی با انگیزهها ، گرایشها ، خواستها ، آرزوها و بالاخره آگاهی اجتماعی و وسعت جهان بینی روستائیان ارتباط دارد. اگر در مردم یک جامعه انگیزه پیشرفت ضعیف باشد و شرایط اجتماعی جامعه برای پذیرش پدیدهها‌ی جدید و نوآوریها آمادگی لازم را نداشته باشد، ایجاد تغییر درآن جامعه اگر با شکست مواجه نگردد لااقل دشواریها‌ی زیادی در برخواهد داشت و پذیرش آن زمان زیادی به طول خواهد انجامید، بدان گونه که پدیدهها‌ی جدید ، خاصیت نوبودن خود را از دست خواهند داد.
در
روستاهای نوع سنتی که دور از شهرها و وسایل ارتباطی قرار دارند و از شیوهها‌ی زندگی شهری کمتر تاثیر پذیرفته‌اند، هنوز نگرشها‌ی مردم متاثر از سنتها‌ی کهن و هنجارهای اجتماعی به نسبت ثابت روستایی است. برعکس در روستاهای مجاور شهرها و آن دسته از روستاهایی که در مسیر راهها‌ی ارتباطی قرار گرفته‌اند به علت ارتباط روزافزون بین
شهر و
ده و بویژه با گسترش رسانه‌ها‌ی گروهی در سطح روستاها ، خواستها ، انگیزهها و آرزوهای افراد تا حد زیادی تغییر کرده است، چنانچه بسیاری از آثار آن را می‌توان در رفتارها و در حیات مردم مشاهده کرد.
انگیزهها
انگیزههای روستائیان تا حد زیادی تحت تاثیر نیازها ، هنجارها و ارزشها‌ی اجتماعی و بطور کلی شرایط و اوضاع و احوال محیط زندگی آنها قرار دارد. تا کنون درباره انگیزهها بررسیها‌ی علمی عمیقی صورت نگرفته است.
انواع انگیزه در روستاها
انگیزه رفتن به زیارت
انگیزه رفتن به زیارت بویژه برای سران خانواده‌ها‌ی روستایی که بطور عمده از
افراد سالمند روستایی هستند شدت بیشتری دارد، به نظر می‌رسد که اقدام به زیارت مبین ارزشها‌ی مذهبی عمیق و ریشه داری است که در جامعه روستایی وجود دارد. از این رو می‌توان گفت که رفتن به زیارت با اعتقاد راسخ روستایی به مذهب ارتباط دارد، از طرفی روستایی با رفتن به زیارت و کسب القاب و عناوینی نظیر
حاجی ،
کربلایی و
مشهدی کسب ارزش می‌کند و از حیثیت و اعتبار اجتماعی ویژه‌ای برخوردار می‌شود.
انگیزه تامین معاش
از انگیزههای دیگر ، تامین معاش که ناشی از
نگرانی روستایی از آینده است با 18.1 درصد و پرداخت بدهی با 17.9 درصد به ترتیب در درجات دوم و سوم قرار می‌گیرند. بدهکاری همواره یکی از اشتغالات ذهنی روستایی بوده است. این مسئله هر چند از سالهای گذشته وجود داشته ، ولی امروز برای برخی از خانواده‌ها‌ی روستایی شدت و عمویت بیشتری پیدا کرده و از دیگر مسائل زندگی محسوس‌تر است، به همین جهت روستایی اظهار می‌کند که در صورت داشتن پول کافی ، بدهی خود را می‌پردازد و از این حیث خیالش را آسوده می‌سازد.
انگیزه تغییر شغل
تغییر شغل و اشتغال به خرید و فروش و کاسبی نیز از انگیزه‌ها‌یی است که 7.6 درصد پاسخها را تشکیل می‌دهد. برخی از روستائیان با مشاهده کار و فعالیت دکاندارها و معامله‌گران احساس می‌کنند، که از این طریق می‌توانند موفقیت کسب کنند و زندگی شان را بهبود بخشند، از این رو تمایل دارند که از شغل کشاورزی دست بکشند و به خرید و فروش و کاسبی و دکانداری اشتغال ورزند و اگر پول کافی به دست آنها برسد در این زمینه‌ها بکار می‌اندازند.
از انگیزههای دیگر روستائیان فعالیت و توسعه دامداری است. انگیزه خانه سازی و بهبود وضع مسکن مبین کمبودی است که از این حیث در جامعه روستایی وجود دارد. در سالهای اخیر احساس نیاز به مسکن بهتر که نشانگر وجود روحیه رفاه جویی روستایی است، بویژه برای بعضی از خانوادهها با ثروت بیشتری به چشم می‌خورد و به همین جهت تمایل دارند به احداث خانه و نوسازی بپردازند.
انگیزه مالکیت
انگیزه مالکیت و داشتن زمین در جامعه روستایی از نیرومندترین انگیزهها است. داشتن زمین بای روستایی انگیزه ساده‌ای نیست، بلکه امری است که صرفنظر از جنبه‌ها‌ی سودمندی و بازدهی زمین به حیثیت و شأن اجتماعی افراد بستگی دارد. با وجود مکانیزاسیون کشاورزی و رواج وسایل ماشینی و روشها‌ی جدید تولید زراعی هنوز زمین در روستا به عنوان یکی از مهمترین عوامل تولید زراعی و غیر قابل جانشین شدن است.
تمایل به تحصیل فرزندان
تمایل به تحصیل فرزندان تا حد زیادی مبین طرز تفکر ، خواستها و انتظارات روستائیان است. براثر گسترش
فرهنگ شهری در
جامعه روستایی ، ورود مأموران دولتی به روستا و بطور کلی ارتباط بیشتر بین شهر و روستا انتظارات افراد بالا رفته است. میزان گرایش پدر و مادر نسبت به تحصیل فرزندان نیز تا حدودی معلول همین تغییرات فکری است. ارزش و اهمیت دانش و سواد در جامعه روستایی - هر چند در گذشته وجود داشته است - افزایش یافته و در نتیجه میزان گرایش پدر و مادر نسبت به تحصیل فرزندان بالا رفته است.
آرزوهای روستائیان نسبت به شغل آینده فرزندان
آرزوهای روستائیان نسبت به شغل آینده فرزندان از یک سو با وضع اقتصادی و امکانات مالی آنها و از سوی دیگر با اوضاع اجتماعی و روابطی که در سالهای اخیر بین جامعه‌ها‌ی روستایی و شهری برقرار شده است ارتباط دارد. این آرزوها - هر چند ممکن است در عمل تحقق پیدا نکند - تا حد زیادی مبین تغییرات فکری ، پیدایش خواستها ، انتظارات جدید و گسترش جهان بینی روستائیان است. بررسیها‌ی انجام شده در زمینه آرزوهای شغلی فرزندان در جامعه روستایی بسیار محدود است.
تحقیقی که در 5 روستای
ساری به عمل آمده است از سران خانواده‌ها‌ی کشاورز پرسش شده است که می‌خواهید پسرتان در آینده چه شغلی داشته باشد؟ روستائیان در پاسخ این پرسش مشاغل متنوعی را عنوان کرده‌اند که می‌توان آنها را به چهار گروه زیر تقسیم کرد:
- مشاغل عالی مانند: مشاغلی که احتیاج به داشتن دیپلم ، مهندسی یا دکتر دارد.
- کارمند دولت: معلم ، مشاغل ارتشی و اداری.
- کاسب و پیشه ور.
- مشاغل مریوط به کشاورزی.
مباحث مرتبط با عنوان
