انوشیروان پسر قباد بن فیروز ِ پادشاه بود. او پس از قباد بر سر پادشاهی با برادران خود، کبوس و جام، به ستیزه پرداخت و سرانجام پیروز شد و بر تخت سلطنت نشست. نام اصلی او خسرو بود (خسرو اول). انوشیروان به معنای جاوید و دارای روان جاوید است. دوره سلطنت او آغاز دوره درخشان ساسانی و تمدن ادبی و فلسفی ایران بود. ایران در زمان خسرو اول چنان عظمتی یافت که حتی از عهد شاپورها نیز درگذشت.
مشهورترین بنایی که در دوره ساسانی ساخته شده
ایوان کسری است که هنوز بقایای آن باقی است. ساختمان این بنا را به خسرو انوشیروان نسبت داده اند.
در دوره او
فرقه مزدک سرکوب شد و در داخل کشور صلح و آرامش برقرار شد. در روایات شرقی و تالیفات قدیمی ایرانی و عربی،گزارشاتی در مورد دادگستری و عدالت انوشیروان نقل شده و لذا به انوشیروان عادل مشهور است. گرچه به نظر می رسد این اخبار نادرست باشد.
منابع :
لغت نامه دهخدا، به نقل از تاریخ گزیده و ایران در زمان سامانیان
