چگونگی تامین مواد غذایی و رفع احتیاجات انسان به غذا بر حسب عادات ، اعتقادات ، سلیقه، ذایقه ، آب و هوا و امکانات اقتصادی متفاوت است و از اینرو طرح ریزی یک برنامه کلی برای تغذیه انسان که احتیاجات همه را برآورد امکان پذیر نمی‌باشد.

مقدمه

انسان برای ادامه حیات ، رشد و نمو و تندرستی خود به غذا احتیاج دارد. از اینرو مقدار غذای مصرفی انسان باید برای تامین احتیاجات متابولیک بدن کافی باشد. ترکیب غذای انسان شامل پروتئینها ، چربیها ، کربوهیدراتها ، مواد معدنی و ویتامینها می‌باشد که حفظ تعادل بین آنها ضروری بوده تا سیستمهای متابولیک بدن قادر به انجام اعمال حیاتی خود باشند.

بدن انسان انرژی مورد نیاز خود را از واکنشهای شیمیایی ، در تبدیل نهایی کربن به انیدرید کربنیک و هیدرژون به آب ، حاصل می‌کند. مقدار انرژی که از سوختن هر گرم از مواد پروتینی ، چربی و کربوهیدرات و تبدیل آنها به انیدرید کربنیک و آب حاصل می‌شود از 4 تا 9 کالری متفاوت است، به عبارت دیگر از سوخت هر گرم پروتئین و یا کربوهیدرات 4 کالری انرژی به دست می‌آید. در حالی که از سوخت هر گرم چربی 9 کالری انرژی آزاد می‌گردد.

رژیم غذایی مناسب

مقداری انرژی لازم برای هر فرد با توجه به جنس ، سن و فعالیتهای مختلف متفاوت است و از 2500 کالری برای انجام کارهای سبک تا حدود 5000 تا 6000 کالری برای کارهای سنگین تغییر می‌کند. کالری مورد نیاز انسان از سه نوع مواد غذایی یعنی پروتئین ، کربوهیدارت و چربی تامین می‌گردد و نمی‌توان کالری مورد احتیاج روزانه را از یکی از آنها به تنهایی به دست آورد.

مطالعت تجربی نشان داده است که اگر به سگها مدتی غذای فاقد پروتئین ، اما دارای کالری لازم ، خورانده شود اختلالات شدیدی در آنها حاصل شده و حتی به مرگ آنها منجر خواهد شد. بنابراین تنها کالری نمی‌تواند راهنمای رژیم غذایی باشد و برقراری تعادل بین مواد غذایی ضروری و حایز اهمیت فراوان است. بطور کلی اگر 10 تا 15 درصد کل انرژی از پروتئینها ، 30 تا 35 درصد از چربیها و 50 تا 60 درصد از مواد قندی تامین گردد، رژیم غذایی متعادل خواهد بود.

ضرورت داشتن برنامه غذایی

انسان بر خلاف حیوانات وحشی که بر حسب غریزه خود دچار عدم تعادل غذایی نمی‌شوند، با غریزه طبیعی قادر به تشخیص نیازهای حیاتی خود نیست و باید از طریق علمی راهنمایی شود. توجه به طعم و مزه غذا و تصفیه غذاها به منظور مطبوع کردن آنها و جوشانیدن بیش از حد سبزیها و تغذیه ازنان سفیدو برنج صاف کرده از جمله اشتباهات اساسی می‌باشد که سبب اختلالات و بروز عوارض متعددی شده و خواهد شد.انسان برای رشد و نمو و ترمیم و تندرستی خود به انواع مواد غذایی زیر احتیاج دارد.

گروههای غذایی

گروه لبنیات

شیر و فرآورده‌های آن مانند ماست و پنیر که دارای پروتئین ، چربی، کلسیم و ریبوفلاوین می‌باشد.

گروه پروتئین

گوشت، ماهی و تخم مرغ که دارای پروتئین کافی حیوانی است و علاوه بر آن چربی ، فسفر ، آهن ، منیزیم ، تیامین ، نیاسین ، ویتامین B₆ و ویتامین B₁₂ را نیز دارد.

گروه میوه‌ها و سبزیجات

میوه‌ها و سبزیها که بعضی از آنها مانند پرتقال ، لیمو ترش ، گوجه فرنگی و توت فرنگی مقدار زیادی اسید اسکوربیک دارند و برخی از آنها نیز مانند هویج ، کلم و کاهو و ویتامین A داشته و بسیاری از آنها نیز دارای ویتامین و املاح لازم می‌باشند.

گروه غلات

غلات (گندم ، جو ، برنج ، و ذرت) که به شکل آرد درآمده و به صورت نان ، ماکارونی و مانند اینها مصرف می‌شود دارای مقادیر زیادی مواد نشاسته‌ای بوده و منبع کالری می‌باشند.

گروه چربی

کره ، مارگارین و سایر چربیها که مهمترین منبع حرارتی هستند و در عین حال مقدار زیادی ویتامین نیز با مصرف کره وارد بدن می‌شود.

گروه حبوبات

حبوبات مانند نخود ، لوبیا و عدس که دارای پروتئینهای نباتی و نیز کربوهیدرات می‌باشند و با مصرف آنها مقداری املاح نیز به بدن می‌رسد.

مباحث مرتبط با عنوان

• اعجاز مواد غذایی برای درمان بیماریها
• سلامتی و بیماری
• تغذیه
• تغذیه سالم
• رژیم غذایی
• رژیمهای غذایی سالم
• محرومیت و محدودیت غذایی