مکتب محبت

مکتب دیگری در مورد انسان کامل وجود دارد که آن را ، هم می‏توان مکتب‏ محبت نامید و هم مکتب معرفت به معنای " معرفةالنفس " .

از چند هزار سال پیش در شرق آسیا افکار و اندیشه‏های بسیار بلندی وجود داشته که الان هم کتابهای بسیار قدیمی هندی که به فارسی هم ترجمه شده وجود دارد ، مثل " او پانیشادها " که کتبی فوق‏العاده عالی است .

استاد بزرگوار ما علامه طباطبائی - سلمه الله تعالی - وقتی در چندین سال پیش برای اولین بار " اوپانیشادها " را خوانده بودند ، خیلی‏ اعجاب داشتند و می‏گفتند که مطالب بسیار بسیار بلندی در این کتابها هست‏ که کمتر مورد توجه است .

در این مکتب ، محور همه کمالات انسان ، خودشناسی است . این مکتب‏ می‏گوید : " خودت را بشناس " .

البته " خودت را بشناس " را سقراط هم گفته است و همه پیغمبران هم گفته‏اند ، پیغمبر اسلام هم فرموده است که‏ :

" « من عرف نفسه عرف ربه » "

، ولی در این مکتب فقط روی همین نکته‏ تکیه شده است که خودت را بشناس .

کتابی ترجمه شده است که حاوی تعدادی از مقالات و نامه‏های گاندی است‏ به نام " این است مذهب من " که به نظر من کتاب خوبی است . گاندی در این کتاب می‏گوید :

من از مطالعه " اوپانیشادها " به سه اصل پی‏ بردم که این سه اصل برای من ، یک عمر دستورالعمل زندگی بود .

اولین اصلی‏ که گاندی ذکر می‏کند ، این است : تنها یک حقیقت در عالم وجود دارد و آن‏ شناختن نفس است ، " خودت " را بشناس ! گاندی براساس همین‏ مطلب ، به قدری زیبا به دنیای فرنگ حمله می‏کند ، آنجا که می‏گوید :



اصل دوم : هر که خود را شناخت ، خدا را هم می‏شناسد و دیگران را هم‏ می‏شناسد .

اصل سوم : فقط یک نیرو و یک آزادی و یک عدالت وجود دارد و آن ، نیروی " تسلط بر خویشتن " است . هر کس بر خویشتن مسلط شد ، بر اشیاء دیگر مسلط می‏شود و درست هم مسلط می‏شود ، و تنها در دنیا یک نیکی‏ وجود دارد و آن ، دوست داشتن دیگران مانند دوست داشتن خویش است و به‏ عبارت دیگر ، دیگران را باید مانند خود انگاریم .

اینها مقصودشان از معرفت همان معرفةالنفس ( شناختن خود ) است .

می‏دانید در فلسفه هندی ، مسأله " مراقبه " مطرح است ، مسأله در خود فرو رفتن مطرح است . ( البته حالا به صورت ریاضتهای شاقه و کارهای‏ جوکیها درآمده و چیزهای دیگری در آن پیدا شده است ، من اینها را نمی‏گویم‏ ) .



پس انسان کامل در این مکتب ، یعنی انسانی که خود را بشناسد که اگر خود را شناخت ، بر خود مسلط می‏شود و بعد که بر خود مسلط شد ، نسبت به‏ دیگران محبت پیدا می‏کند . حال می‏خواهید اسم این مکتب را " مکتب‏ معرفت " بگذارید و یا " مکتب محبت " ، اسمش را هر چه می‏خواهید بگذارید

منبع :انسان کامل
شهید مطهری
صفحه94