| اشعه فرابنفش از جنس انرژی الکترومغناطیسی است که دارای طول موجهایی بین 0.0144 میکرومتر و 0.39 میکرومتر است. به دلیل کاربردهای متفاوتی که در پزشکی و صنعت دارد، اندازه گیری مقدار اشعه لازم می‌باشد. اساس اندازه گیری اشعه فرابنفش بر خواص فیزیکی و شیمیایی استوار است. |
وسایلی که برای اندازه گیری اشعه فرابنفش وجود دارد،
اکتی نومتر (Actinometer) است و به سه دسته تقسیم می‌شود:
پیل ترموالکتریکی ،
اکتی نومتر فیزیکی ،
اکتی نومتر شیمیایی.
پیل ترموالکتریکی
در این روش جسمی را که کلیه اشعه را جذب می‌کند، در معرض تابش اشعه قرار می‌دهند و گرمای حاصله را اندازه گیری می‌کنند. برای اینکه بتوان شدت اشعه فرابنفش را به تنهایی اندازه گیری کرد، کافی است که ابتدا شدت تمام اشعه منبع نورانی را اندازه گیری نموده و سپس به کمک
فیلترهای مناسب که کلیه اشعه فرابنفش را جذب می‌کند، اندازه گیری را تکرار کرد. تفاضل این دو مقدار اشعه فرابنفش را نشان می‌دهد.
اکتی نومتر فیزیکی
مهمترین این نوع اکتی نومترها
سلول فوتوالکتریک (Photoelectric) است.
ساختمان سلول
سلول فوتو الکتریک متشکل از یک حباب از جنس
کوارتز ، که بخوبی تخلیه شده و دو
الکترود ، است. کاتد تشکیل شده از یک رسوب فلزی نازک که جدار داخلی حباب به غیر از قسمت کوچکی را که برای ورود نور است، می‌پوشاند. آند در داخل حباب بوده، از یک حلقه فلزی ساخته شده است.
مکانیسم عمل
هرگاه بین دو الکترود
اختلاف پتانسیل در حدود 100 ولت برقرار کنیم، به شرطی که قطب منفی به رسوب فلزی متصل باشد، هر گاه سلول در تاریکی باشد،
جریانی نمی‌گذرد، ولی اگر بر رسوب نوری بتابانیم، از آن
الکترون جدا شده، جریانی که شدت آن متناسب با
شدت نور تابیده است، برقرار می‌شود. شدت این جریان خیلی کم است (در حدود یک میکرو آمپر) و باید آن را بوسیله
لامپهای سه قطبی تقویت نمود.
مهمترین این نوع اکتی نومترها ، اکتی نومتر بوردیه (Bordier) است.
اکتی نومتر بوردیه
املاح نقره در اثر تابش اشعه فرابنفش احیا می‌شود و چون
نقره آن آزاد می‌شود، املاح سیاه رنگ می‌گردند. اکتی نومتری که متکی به خاصیت بالا باشد، اکتی نومتر بوردیه (Bordier) است که محلول
فرو سیانور پتاسیم در نتیجه تابش اشعه فرابنفش ، رنگ زرد مایل به آجری پیدا می‌کند و شدت این رنگ به مقدار
اشعه فرابنفش بستگی دارد.
مکانیسم عمل
برای این اندازه گیری ، نوارهای کاغذی را به محلول 20 درصد
فرو سیانور دو پتاسیم آغشته می‌کنند و پس از خشک شدن در معرض تابش اشعه فرابنفش قرار می‌دهند. سپس از مقایسه این نوار کاغذی که رنگین شده است، با یک سری نمونه‌هایی که قبلا تهیه و اندازه گیری شده، به مقدار تابش اشعه فرابنفش پی می‌برند.
مباحث مرتبط با عنوان
