نگاه اجمالی
بررسی مفصل
منظومه شمسی با سیاره مسکونی ما ،
زمین و قمرش
ماه شروع میشود. قرنها بررسی بر روی زمین منجر به فهم خوبی از این سیاره شده است و مطالعه ماه در
عصر فضا از سال 1957 میلادی با فرود آمدن انسان در آن تغییر اساسی کرد. آدمی از همان زمان که زندگی را در زمین آغاز کرد، توانایی آن را داشت که سطح سیاره خود را بررسی کند. عوامل زیادی سبب شدهاند تا زمین به صورت عضو بیهمتای منظومه شمسی درآید.
زمین تنها سیارهای است که مقادیر هنگفتی آب مایع دارد.
اقیانوسها بیش از سه چهارم سطح زمین را پوشاندهاند. بزرگی زمین ، اندازهگیری آن را مشکل میسازد. ولی امروزه نقشهبرداریهای زمینپیمایی ، اندازهگیریهای زمین را ممکن ساختهاند.
تاریخچه
500 سال پیش از میلاد مسیح ، یکی از فیلسوفان مشهور یونان به نام
فیثاغورث ، به کروی بودن زمین پی برد. وی زمین را با شکل ماه مقایسه کرد. اندیشمند دیگر یونانی ، به نام
ارسطو ، که 300 سال پیش از میلاد زندگی میکرد، نیز به این نتیجه رسید که
زمین کروی است. وی مشاهده کرد که به هنگام
گرفتن ماه ، سایه زمین در روی آن به شکل منحنی است. سپس در 200 سال پیش از میلاد ،
اراتوستن ، انحنای زمین را محاسبه کرد و اندازه آن را بدست آورد.
اندازهگیری اراتوستن
اراتوستن اولین بار محیط زمین را اندازه گرفت. نتایج او به اعداد مورد قبول امروزی بسیار نزدیک است. اراتوستن در اندازهگیری خود از یک واحد قدیمی طول به نام "استادیوم" استفاده کرد. این واحد با واحدهای متداول امروزی همسان نیست ولی میتوان آن را حدود 185 متر در نظر گرفت. اراتوستن تحصیلات خود را در مرکز بزرگ آموزشی اسکندریه مصر انجام داد. او میدانست که شهر سوئنه در 5000 استادیومی جنوب اسکندریه واقع است.
در ظهر
اعتدال بهاری ، آفتاب بطور مستقیم بر این شهر میتابد و سایهای ایجاد نمیکند، ولی در همان روز و همان ساعت در اسکندریه ، اشیا دارای سایهاند. او با نصف یک میله عمودی ، زاویه پرتوهای خورشید را اندازهگیری کرد. در اسکندریه زاویه 7 درجه و 12 دقیقه بود. چون فاصله
خورشید بسیار زیاد است، پرتوهای آن تقریبا موازی میتابند. با استفاده از این واقعیت ، وی به این نتیجه رسید که زمین باید کروی باشد. در سوئنه ، پرتوها عمود هستند و سایه ایجاد نمیکنند، ولی در اسکندریه با خط عمود بر زمین ، زاویهای میسازند. زاویه 7 درجه و 12 دقیقه معادل 50/1 محیط دایره ، یعنی 360 درجه ، است. اراتوستن با بکار بردن رابطه زیر :
1/50 =7،2/360 = ํ 360/'12 ํ 7
نتیجه گرفت که فاصله 5000 استادیومی میان اسکندریه و سوئنه ، 50/1 محیط زمین است.
اندازهگیری اراتوستن به کیلومتر
اگر استادیوم را به کیلومتر تبدیل کنیم، میبینیم که
محیط زمین برحسب اندازهگیری اراتوستن 42656 کیلومتر است. اندازهگیریهای دقیق امروزی نیز عددی در حدود 40000 کلیومتر را نشان میدهد.
مباحث مرتبط با عنوان
