امام سجاد علیه السلام شاگردان برجسته‌ای در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی تربیت نمود که تعدادشان کم نیست، و هر یک از آنها ستارگان درخشان آسمان علم و اخلاق و تهذیب است.
این در حالی است که امام سجاد علیه السلام می‌فرمود: « در تمام
مکه و
مدینه بیست نفر که ما را دوست بدارد، وجود نداشت. » و از ابتدای امامتش در معرض انبوه فتنه‌های سیاسی و عقیدتی خلفای
بنی امیه بود.
فتنه‌هایی از قبیل حمله «
مسلم بن عتبه »، یکی از فرماندهان
یزید، به مدینه و فتنه‌ی
عبدالله بن زبیر و نیز تسلط بیست ساله‌ی
حجاج بن یوسف بر
کوفه و آزارهای دائمی او به شیعیان اهل بیت
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و کشتار گسترده‌ی آنها و آنچه منجر به وجوب
تقیه از طرف حضرت سجاد علیه اسلام گردیده بود.
در چنین موقعیتی امام زین العابدین علیه السلام نهضت فرهنگی شیعه را پایه‌گذاری و میراث علمی و اخلاقی پدرانش را حفظ نمود.
او هم باقیمانده‌ی صحابه پیامبر اکرم و
امیرالمؤمنین علیه السلام را تحت سرپرستی و ولایت خود قرار داد و هم شاگردان جوان دیگری را جذب کرد و به تعلیم و تربیت آنها مشغول شد؛
به طوری که بعضی از آنها نظیر
ابو حمزه ثمالی به مقام
سلمان و
لقمان رسیدند و مفسران و اندیشمندان برجسته‌ای نظیر
قاسم بن محمد بن ابی بکر،
سعید بن مسیب و
ابان بن تغلب به جامعه تبدیل شدند.
در حوزه‌ی تربیتی زندگی امام سجاد و شاگردانش باید به موضوعات زیر توجه کرد:
منابع:
مراجعه شود به:
