منو
 کاربر Online
257 کاربر online

اصول تربیت دینی در اسلام

تازه کردن چاپ
(cached)

فراهم آوردن زمینه برای به فعلیت رسیدن توانائیهای بالقوه فرد

چون تربیت دینی به معنای شکوفا شدن، ظاهر شدن و بالفعل شدن توانایی‏هاست. یعنی کار اصلی مربی این است که استعدادهای درونی مخاطب مورد تربیت را شکوفا سازد، باید زمینه‏ای برای او فراهم آورد تا آنچه را در درون دارد به فعلیت رساند. تربیت صرفا یک سری آموزش‏ها و محفوظات و تقلیدها نیست. آموزش وسلیه‏ای است که از طریق آن استعداد کودک شکوفا شده و قوه‏ها به فعلیت ‏برسد و لذا نمی‏توان آموزشی را که به این نتیجه مهم نرسد،موفق نامید. از جمله اصلی‏ ترین شیوه‏های تربیت دینی این است که به جای اصرار بر یادگیری‏های طوطی ‏وار،سعی بر شکوفا نمودن فطرت الهی داشته باشیم.

توجه به سیر رشد کودکان و نوجوانان در ابعاد شناختی و عاطفی و تاثیر عوامل‏« سن‏» در این رابطه


همه مفاهیم و مطالبی را که فرد در دوره جوانی و بزرگسالی قادر به فهم آن است، در دوران کودکی و نوجوانی متوجه نمی‏شود. بسیاری از مفاهیم مجرد و انتزاعی تنها در سنین بالاتر معنی پیدا می‏کند و لذا مطرح کردن مستقیم آن‏ها به کودک و نوجوان جز اتلاف وقت و احیانا تاثیر منفی اثر ندارد. در پایان دوره کودکی، یعنی حدود هفت تا دوازده سالگی، کودک به یک حالت کنجکاوی هدف‏دار می‏رسد و مفاهمی خاصی از جمله مفهوم علیت را روشن‏تر می‏فهمد. این قابلیت‏ بهترین فرصت را برای مربی فراهم می‏آورد تا رابطه کودک با خدای خویش را به زبان کودکانه تبیین سازد. توجه به این نکته نیز لازم است که تقیدات دینی و مذهبی دوران کودکی چنانچه سطحی باشد و همراه با شناخت کافی مناسب همان سن نباشد، بزودی در دوران نوجوانی دستخوش شک و تردیدهای خاص آن دوره شده و گاه منجر به تعارضات درونی و طغیان های نوجوانی می‏گردد.

موضوع رابطه تربیت دینی و عادت


درست است که توجه به عامل سن و توانایی‏ها و محدودیت‏های خاص هر دوره اقتضاء می‏کند نحوه و زمان آموزش مفاهیم دینی رعایت‏شود، اما این به معنای تعطیلی مطلق ارتباط با مفاهیم دینی رعایت ‏شود، اما این به معنای تعطیلی مطلق ارتباط با مفاهیم خاص دوره‏های بعد نیست. توانایی‏های حرکتی و بدنی، همراه با رشد شناختی و عاطفی کودکان در همان دوره‏های اول کودکی این اجازه را به آن‏ها می‏دهد که برخی تکالیف دینی را هر چند به شکل ساده و ناقص آن انجام دهند تا در زمان لازم برای انجام آن، کار بر آن‏ها سخت نیاید، و لذا در روایات اسلامی به نماز خواندن در سن هفت‏ سالگی ترغیب شده است.

توجه به رشد عقلی کودک و نقش تعقل و استدلال در تربیت دینی


هدف اصلی تربیت، شکوفاسازی فطرت الهی کودک می‏باشد. آموزش در این راه وسیله‏ای است تا متربی را با مفاهیم و مسائل لازم جهت طی مسیر آشنا سازد. این آموزش تا آنجا که وسیله‏ای جهت ‏باروری و شکوفا نمودن استعداد درون باشد، ارزشمند و قابل توجه است، اما اگر به دلائل مختلف و از جمله افراط در آموزش، روش ناصحیح آموزش، و یا هدف قرار دادن خود آموزش ، از اصل شکوفا سازی دور شویم، آموزش حالت منفی به خود می‏گیرد. از جمله خطراتی که آموزش این چنین به همراه دارد، کاستن و یا ایجاد مانع بر سر راه رشد عقلی متربی است. مرحوم استاد شهید مطهری می‏فرماید:« این مساله که رشد شخصیت فکری و عقلانی باید در افراد و در جامعه پیدا شود، یعنی قوه تجزیه و تحلیل در مسائل بالا برود، یک مطلب اساسی است‏».

نقش الگو در تربیت دینی


کودکان از همان آغاز حرکت و رشد اجتماعی خود و به محض ارتباط با دیگران به دنبال الگوها و نمونه‏هایی جهت تقلید از ایشان می‏گردند. کودک و بویژه نوجوان، بر اساس اصل همانندسازی سعی می‏کند الگویی برای خود انتخاب نموده و بر اساس آن رفتار خود را شکل بخشد. این یک حالت طبیعی انسانی است. انسان ناگزیر از داشتن الگو است و به نظر می‏رسد که آیه شریفه‏« لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة‏» (احزاب ،33)اشاره به این معنی نیز داشته باشد. در مورد تربیت دینی، الگوی کودکان و نوجوانان، در مرحله اول والدین و معلمین ایشان هستند. دانش‏ آموز قبل از این که از معلم « بشنود» ، از « رفتار او فرامی‏گیرد، قبل از چشم دوختن به دهان معلم به رفتار او توجه می‏کند و کلام وی را با رفتارش مقایسه می‏کند .

منابع

  • شعاری نژاد، علی اکبر، فرهنگ علوم رفتاری، ص 233
  • بهروز رفیعی، کتاب ‏شناسی توصیفی و موضوعی تعلیم و تربیت در اسلام
  • اصول کافی، ج 2، روایت 3
  • مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام ، صص 5-6.
  • فصلنامه معرفت ، شماره 33


تعداد بازدید ها: 33544


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..