راستی آیا نگاه شیعه به آیه تطهیر تایید جبر نیست؟
عدهای گمان برده اند که اراده ی تکوینی در آیه ی تطهیر، راه فرار از جبر را مشکل می کند زیرا با اراده ی تکوینی ازلی، بر عصمت و پاکی اهل بیت، دیگر مصونیت آنها از گناه حتمی است، و صدور آن عقلا محل است، چون، عصمت، مرا پروردگار است، و همانطور که گفته شد، تخلف اراده ی تکوینی پروردگار از مراد، محال است، پس صدور گناه غیر ممکن، و ممتنع است.
از این جهت، باید اذعان نمود که اهل بیت، بالاجبار، دامن آنها برای ابدیت پاک و منزه است و آیا عصمت بالاجبار، افتخار آفرین و برتری بخش است؟
برای فرار از این مشکل، علمای محقق راههای مختلفی پیموده اند و البته حل آن را به حل مساله جبر گره زده اند. ولی می توان این مشکل را از مسیری حل نمود که به مساله جبر برخورد نکند. اگر مفاد آیه این بود که خدا خواسته است اهل بیت مصونیت از گناه داشته باشند و حافظ این مهم اراده پروردگار بود جای تردید بود ولی بادقت در آیه ی کریمه می بینیم که قرآن می گوید :
« یرید الله لیذهب عنکم الرجس»
کلمه لیذهب در ترکیب کلام مفعولٌ به «یرید» است یعنی یرید الله ان یذهب عنکم الرجس. یعنی خدا اراده دور بودن و دور نگهداشتن گناه را از شما کرده است. در دو جای دیگر در قرآن می گوید:
- یریدون ان یطفؤوا نورالله بافواههم (توبه 32)
- یریدون لیطفؤوا نورالله بافواههم (صف8 ) .
از مقایسه این دو آیه می توان فهمید که به لحاظ معنایی هم ارز هستند. بنا براین اراده حق به انجام ندادن گناه نیست بلکه ایجاد فاصله است و همین ایجاد فاصله آنها را مبرا می کند.
منبع: اهل بیت ؛ اشراقی و لنکرانی
