نگاه اجمالی
عصر فضا ، تغییرات زیادی در اخترشناسی بوجود آورده است. انجام تمام مشاهدات ممکن شده است، از میان بازدارنده جو عملی نیست. جو با جلوگیری از ورود تابشهای ویژهای که پیوسته زمین را بمباران میکنند و برای حیات مضر هستند، از ما محافظت میکند، ولی تابشها ، اطلاعاتی از
اجرام آسمانی به همراه دارند. به این سبب ، باید آنها را بیرون از جو مطالعه کرد. با قرار دادن یک
تلسکوپ در مداری به دور زمین ، اخترشناسان فقط میتوانند
پرتوهای ایکس و
فرابنفش را آشکار کنند.
این پرتوها قادر نیستند مسافت زیادی را در جو بپیمایند. از اینرو ، به
رصدخانههای زمین نمیرسند. پیشرفت مهم دیگر در سایه
مسافرتهای فضایی ، فرستادن دوربینهای تلویزیونی به سیارات نزدیک است. انسان چندین بار در ماه فرود آمده است.
زهره و
مریخ نیز یا دستگاههایی که بطور خودکار بر سطح آنها فرود آمده ، وارسی شدهاند.
کاوش فضایی
برنامه
آپولو ، مهمترین موفقیت اخترشناسی فضایی بود. این برنامه آدمی را قادر ساخت که بارها به ماه سفر کند. در نتیجه ، ما امروز میدانیم که ماه هم سن زمین است و عمرش به 45 میلیون سال میرسد. امکان سفر به سیارهها ، حتی به نزدیکترین آنها ، هرگز به فکر انسان نمیرسید.
سفر به مریخ را سفری میدانستند که دست کم یک سال طول خواهد کشید. زهره بیش از حد داغ است و جوی چنان فشرده دارد که دید را ناممکن میکند.
عطارد نیز همانند کوره ذوب آهن است، ولی این سیارهها بوسیله دوربینهای خودکار
سفینههای فضایی مورد کاوش قرار گرفتهاند.
نحوه ارسال تصویر
برخی از سیارهها توسط دوربینهای خودکار سفینههای فضایی مورد بررسی قرار میگیرند. روش عکسبرداری از سیارات ، به یک ایستگاه فرستنده تلویزیونی بسیار شبیه است. دوربین تلویزیونی سفینهها ، تصاویر سیارهها را ثبت میکند. سپس این تصاویر را خط به خط بصورت علامتهای رادیویی به زمین میفرستد. این تصاویر را دانشمندان میتوانند در صفحه تلویزیون ببینند. با این روش ، دهها هزار عکس از عطارد ، زهره و مریخ تهیه شده است.
اولین عکس ارسالی
دانشمندان با استفاده از ایستگاههای فرستنده که شبیه تلویزیون میباشند، تصاویر را با علامتهای رادیویی به زمین ارسال میکردند. آنها از سطح سیارات
منظومه شمسی از جمله عطارد و زهره و مریخ عکس تهیه کردهاند. اخترشناسان روسی ، به کمک دستگاههای مخابراتی
سفینه ونرا 9 ، اولین عکس را از سطح زهره بدست آوردهاند. دانشمندان آمریکایی نیز با ارسال دو سفینه سیارهنورد به نام
وایکینگ ، سطح مریخ را مورد بررسی قرار دادهاند. سرانجام ، این دو سفینه در بخش بیرونی منظومه شمسی به صورت قمرهایی مانند قمرهای مشتری ، در خواهند آمد.
کشف سیاهچالهها
تلسکوپهای پرتو X ، از ستارگان و کهکشانهای گسیل کننده این پرتو ، نقشهبرداری میکنند. اخترشناسان تا پیش از ساختن دستگاههای حساس با این پرتو و فرستادن آنها با
موشک به ارتفاعی بیش از 150 کیلومتر چیزی در مورد
ستارگان پرتو X نمیدانستند. برخی از دانشمندان فضاشناس عقیده دارند که این پرتوها از قلمرو
سیاهچالهها میرسند.
ایستگاه فضایی
ایستگاههای فضایی به دور زمین میچرخند و برای هفتهها یا ماهها محل کار و زندگی فضانوردان هستند.
ایستگاه فضایی تمام نیازهای خدمه را بر آورده میکند تا به هنگام انجام آزمایش زنده و سالم بمانند. بالههای خورشیدی بزرگ برق تولید میکنند و دیوارهها و سپرهای مخصوص دما را مطلوب و خدمه را از تشعشع و قطعات سرگردان فضایی مصون نگه میدارند. اولین ایستگاه فضایی آمریکا به نام اسکای لاب در 14 مه 1973 پرتاپ شد. دقایقی بعد از پرتاب سپر ضد شهابواره و یکی از بالههای خورشیدی آن بر اثر فشار هوا کنده شد. خدمه اولیه اسکای لاب خسارت وارده را به گونهای تعمیر نمودند که این دستگاه فضایی قابل سکوت شد.
|
تلسکوپ فضایی هابل
|
کاربرد تلسکوپ نوری در اخترشناسی
آزمایشگاه فضایی آمریکا به نام اسکای لب نشان داد که با استفاده از
تلسکوپهای نوری در فضا پیشرفتهای زیادی میتوان در اخترشناسی کسب کرد. از آنجا که در فضا
تداخل در نور یا مزاحمت ابرها وجود ندارد، قدرت دید تلسکوپهای نوری نیز بیشتر میشود. بزرگترین تلسکوپهای جهان ، بسیاری از ستارگان کم نور را میبینند، ولی با تلسکوپی در فضا که قطر آینه آن 2 متر است ، ستارگانی صد بار کم نورتر از آنها را نیز میتوان دید. حتی ممکن است به کمک آن سیارههایی که به دور ستارگان دیگر میگردند، کشف شوند.
مباحث مرتبط با عنوان