ابو حمزه ثمالی یکی از اصحاب خاص حضرت امام سجاد علیه السلام بود و با او انس خاصی داشت. دعای شریف امام که طولانی‌ترین دعای سحر ماه رمضان است، از طریق او روایت شده و به همین علت «دعای ابوحمزه ثمالی» نام‌گذاری شده است.
او کتاب «تفسیر القرآن» را نوشته و رساله الحقوق امام سجاد علیه السلام را نیز روایت کرده است.
جمیع بزرگان علما رجال او را مورد اعتماد و ثقه دانسته اند.
چند روایت درباره‌ی عظمت مقام ابوحمزه:
امام صادق علیه السلام فرمود:« ابو حمزه در زمان خودش مانند سلمان در زمان خودش بود.»

امام رضا علیه السلام فرموده اند:« ابو حمزه ثمالی در زمان خودش مانند لقمان در زمان خودش بوده است.»

روزی حضرت صادق علیه السلام به او فرمود:« من هر گاه تو را می ببینم، احساس آرامش می کنم.»
ابوبصیر نقل می کند که:
روزی نزد حضرت صادق علیه السلام رفتم. امام فرمود:« ابو حمزه ثمالی در چه حالی است؟»
گفتم:« وقتی از نزد او می‌آمدم بیمار بود.»
فرمود:« وقتی برگشتی سلام مرا به او برسان.» و سپس فرمود به او خبر بده که در فلان ماه و فلان روز خواهد مرد.
عرض کردم:« سوگند به خدا، او شیعه شماست و شما به او محبت داشته‌اید.»
فرمود:« راست می گویی. آنچه نزد ماست، برای او خیر است.»
عرض کردم:« آیا شیعیان شما با شما هستند؟»
فرمود:« آری. ولی به شرط اینکه از خداوند بترسند و احترام پیامبر را در زندگی و اعمالشان نگاه دارند و از گناهان بپرهیزند. در چنین صورتی، شیعیان ما با ما هم‌رتبه و همنشین خواهند بود.»
چیزی نگذشت که ابو حمزه وفات کرد.

همه‌ی علمای رجال او را مورد اعتماد دانسته‌اند و حتی علمای اهل سنت نیز از او روایت نقل کرده‌اند.
«نجاشی» می‌نویسد:« او از بهترین اصحاب و افراد مورد اعتماد در روایت و حدیث است.»
شیخ صدوق فرموده است:« ابو حمزه ثابت بن دینار الثمالی مورد اعتماد و امانتدار بود و چهار نفر از امامان شیعه را ملاقات کرده بود: امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم علیهم السلام.»
وی در سال 150 از دنیا رفت.

منابع:

• معجم رجال الحدیث، ‌ج 3، ص 385