واژه آناتومی ، یک منشا یونانی به فضای to eat up یعنی بریدن چیزی به قسمتهای کوچکتر. در بیان آناتومی ، گفته می‌شوند که مطالعه ساختار بدن انسان است. البته بیشتر آناتومیت‌ها این را قبول ندارند چرا که آنان بیان می‌کنند این تعریف بدون در نظر گرفتن اعمال مربوط به قسمتهای مختلف بدن است بنابراین معنی رقیق آناتومی عبارتست از مطالعه ساختمان بدن و ربط آن به اعمال قسمتهای مختلف آن ساختمان.

تاریخچه

اولین مطالعات مربوط به آناتومی توسط وسالیوس که یک آناتومیست فلگمنی قرن شانزدهم می‌باشد، صورت گرفت. او توانست طرحهایی از قسمتهای مختلف بدن، با چشن غیر مسلح رسم کند.

تعاریف انواع آناتومی

1. آناتومی عملی: بطور معمول از شناخت و در حال کلینیکی استفاده می‌شود مثل استفاده از علم آناتومی در اجرای یک آزمایش فیزیکی بر روی بدن.
2. آناتومی کلینیکی: مطالعه آناتومی وابسته به عمل دارو.
3. آناتومی مقایسه‌ای: مطالعه آناتومی ارگانیسم‌های مختلف با کشیدن شباهتها و تفاوتها در رابطه با ساختار و عملکرد.
4. آناتومی عرضی: آناتومی ای که بدن را در خلاف جهت طرح بدن بررسی می‌کند.
5. آناتومی تکامل: مطالعه فرآیندهای زیستی از لقاح تا تشکیل یک انسان بالغ. جنین شناسی ، نوعی از این است که بطور گسترده در رابطه با فرآیند تکاملی که قبل تولد اتفاق می‌افتد درگیر است.
6. آناتومی ماکروسکوپی: مطالعه آناتومی با چشم غیر مسلح بر روی برشهایی از قسمتهای مختلف بدن.
7. آناتومی میکروسکوپیک: مطالعه آناتومی با استفاده از میکروسکوپ نوری ، همچنین از میکروسکوپ الکترونی اسکن کننده نیز استفاده شده و قسمتهای کوچکتر از حد سلول را مطالعه می‌کنند.
8. آناتومی اعصاب: مطالعه سیستم عصبی مرکزی و محیطی
9. آناتومی رادیوگرافیک: مطالعه آناتومی بر اساس تکنیکهای تصویرسازی مثلا CT-MRI اولتراسونوگرافی
10. آناتومی منطقه: مطالعه آناتومی یک قسمت خاصی از بدن مثل قفسه سینه در این نوع همزمان همه سیستم‌های زیسی مثل اسکلتی ، گردش خون و ... و ارتباطات اعمال سیستم‌های مختلف باهم و بطور همزمان در یک قسمت خاص از بدن. مطالعه می شود.
11. آناتومی سطحی: آناتومی که مطالعه بر سطح خاری بدن دارد که بخصوص در شناسایی و درمان مشکل کلینیکی هم می باشد.
12. آناتومی مربوط به عمل جراحی: اجرا و مطالعه آناتومی بطوری که مربوط می‌شود به عمل جراحی که هدف آن ممکن است شناسایی یا درمان باشد.
13. آناتومی سیستمیک: مطالعه آناتومی بوسیله سیستم‌های زیستی. مثلا سیستم ماهیچه‌ای، اسکلتی ، گردش خون و ... در این نوع یک سیستم زیستی بطور منفرد در کل بدن مطالعه می‌شود.

رشد در دوران کودکی

زمانی است که رشد و نمو جسمی ، ذهنی و اجتماعی قابل توجهی روی می‌دهد و در طی آن شخص از یک شیرخوار وابسته به انسان بالغ و خودکفا تبدیل می‌شود. علاوه بر آن کودک مهارتهایی را می‌آموزد که به او امکان می‌دهد به افراد دیگر و با محیط کنش متقابل ایجاد نماید. سرعت رشد در سال اول زندگی بیش از سایر زمانهاست و دوره دیگری از رشد سریع هم در دوران بلوغ رخ می‌دهد که دوران گذرا از کودکی به بزرگسالی است. کودکان بسیاری از مهارتهای ضروری جسمی ، ذهنی و اجتماعی را در 5 ‌سال اول زندگی کسب می‌کنند، اما فرآیند آموختن تا پایان عمر ادامه می‌یابد.

چگونگی رشد و نمو استخوانها

در هنگام تولد، بیشتر اسکلت از بافت غضروفی تشکیل شده است و استخوان صرفاً در تنه استخوانهای دراز وجود دارد. در طی کودکی ، بتدریج استخوان جایگزین غضروف می‌شود که به این روند استخوان سازی می‌گویند. در استخوانهای بلند اندامها ، نواحی موسوم به صفحه رشد وجود دارند که برای دراز شدن استخوان مرتب غضروف تولید می‌کنند و سپس این غضروف به استخوان تبدیل می‌شود. با شروع دوران بزرگسالی ، استخوان سازی خاتمه می‌یابد و اسکلت هم به بزرگترین اندازه ممکن خود رسیده است. در حالت کلی رشد استخوانهای بلند در دو دسته زیر تقسیم بندی می‌شود.

• استخوانهای بلند در کودکان: رشد و استخوان سازی (تشکیل استخوان) در انتهای استخوانهای بلند انجام می‌شود.
• استخوانهای بلند در بزرگسالان: همه غضروف موجود در استخوان ، استخوانی شده است. یک لایه غضروفی از انتهای استخوان محافظت می‌کند. رشد و استخوان سازی (تشکیل استخوان) در انتهای استخوانهای بلند انجام می‌شود.

چگونگی تکامل مغز و جمجمه

مجموعه نورونهای نوزاد (سلولهای عصبی) کامل است، اما شبکه مسیرهای بیـن سـلولـی در نـوزاد هنوز تکامـل نیافتـه‌اند. در 6 سـال اول زنـدگی مغز رشـد مـی‌کند و شبکه عصبی (اعصاب) به سرعت پیچیده تر شده و در نتیجه یادگیری انواع رفتارها و مهارتها برای کودک ممکن می‌شود. برای آن که بزرگ شدن مغز ممکن شود، کرانیوم (بخشی از جمجمه که مغز را می‌پوشاند) هم در فضاهای نرم موسوم به ملاج و در فواصـل بیـن استخوانهای جمجمه موسوم به درز رشد می‌کند. این نواحی بتدریج تبدیل به استخوان می‌شوند. در طی بقیه دوران کودکی ، مغز ، شبکه عصبی و جمجمه با سرعت آهسته تری رشد می‌کنند.

در هنگام تولد ، شبکه عصبی کاملاً تکامل نیافته است. استخوانهای جمجمه‌ را درزها و ملاج‌ها از هم جدا نگه می‌دارند. مغز و جمجمه در 6 ‌سالگی تقریباً اندازه نهایی خود را یافته است و شبکه عصبی متراکم تر شده است. ملاج‌ها بسته شده‌اند و استخوانهای جمجمه در محل درزها ثابت شده‌اند. مغز و استخوان بزرگسالان به حداکثر اندازه نهایی خود دست یافته‌اند. شبکه عصبی کمال یافته است؛ هرچند که با ادامه دادن یادگیری فرد، آن هم ممکن است به نمو خود ادامه دهد.

رشد بدن

رشد دوران کودکی را هورمونها کنترل می‌کنند و علاوه بر آن، عواملی همچون رژیم غذایی و سلامت کلـی فرد هـم بر آن تأثیر می‌گذارند، بدن کودک مدام در حال رشد است. اما میزان این رشد بسته به مرحله زندگی متفاوت است. روی هم رفته رشد در دوران شیرخوارگی و دوران بلوغ سریعتر از همه دورانهای دیگر است. علاوه بر آن بعضی از اعضای بدن هم سریعتر از قسمتهای دیگر رشد می‌کنند که این امر منجر به تغییر نسبتهای بدنی کودک در حین رشد تغییر می‌شود.

در هنگام تولد، اندازه سر ، یک چهارم طول کل بدن است و تا 6 ‌سالگی نیز به سرعت به رشد خود ادامه مــی‌دهد. خصیصه‌هـای صورت نیـز در طـی کودکی تغییـر مـی‌یابند؛ بدین ترتیب که صورت بزرگتر از باقی جمجمه می‌شود. اندامها در دوران شیرخوارگی نسبت به سایر اجزای بدن کوچکتر هستند و با رشد کودک طویلتر می‌شوند که بویژه این طویل شدن در دوران بلوغ سریعتر است. نهایتاً بدن در حدود ‌18 سالگی به اندازه نهایی خود می‌رسد. در این زمان ، اندازه سر تقریباً یک هشتم طول کل بدن است در حالی که اندازه پاها نصف اندازه بدن است.

کاربردهای آناتومی

• مقایسه آناتومی طبیعی انسان سالم با یک انسان بیمار و تشخیص بیماری در محل خاصی از بدن
• بررسی کلیه مراحل تکامل از زیگوت تا انسان بالغ
• استفاده از آناتومی در رده بندی موجودات مختلف
• استفاده از آناتومی در تعیین جنسیت جنین و ناهنجاریهای آن در سیستمهای مختلف

مباحث مرتبط با عنوان

• آناتومی بینی
• آناتومی چشم
• آناتومی دستگاه تنفس
• آناتومی دستگاه ادراری
• آناتومی دستگاه گوارش
• آناتومی گوش
• فیزیولوژی
• جنین شناسی
• بافت شناسی
• تئوری تکامل