هدف آزمایش

بافت خونی یکی از انواع بافتهای پیوندی و دارای چندین نوع یاخته است که هر یک از آنها وظایف خاصی را بر عهده دارند. در این آزمایش باید لام گسترده‌ای از خون تهیه کنید و پس از رنگ‌آمیزی یاخته‌های مختلف آن را در زیر میکروسکوپ تشخیص دهید.

مفاهیم نظری

گویچه‌های قرمز خون که 45 درصد حجم کل خون را تشکیل می‌دهند، رنگ زرد مایل به نارنجی و قابلیت انعطاف‌پذیری زیادی دارند. این گویچه‌ها در انسان فاقد هسته هستند. گویچه‌های سفید به دو گروه تک هسته‌ای و چند‌هسته‌ای تقسیم می‌شوند. تک‌هسته‌ایها شامل دو نوع منوسیت و مونوسیت و چند‌هسته‌ایها شامل ائوزینوفیل ، بازوفیل و نوتروفیل هستند. برای تشخیص انواع مختلف گویچه‌های خون از رنگهای خاصی به نام رنگهای نوع رومانوسکی استفاده می‌شود که مخلوطی از چند رنگ با خاصیت اسیدی و بازی هستند.

گویچه‌های سرخ به شکل یاخته‌های گرد یا بیضوی نارنجی رنگ به قطر حدود 6.5تا 8 میکرون قابل رویت هستند. لنفوسیت‌ها از مونوسیت‌ها کوچکتر هستند و اغلب هسته بزرگ دارند. مونوسیت‌ها هسته نعل اسبی یا لوبیایی دارند. نوتروفیل‌ها که قطرشان 12 تا 15 میکرون است معمولا هسته‌ای با 2 تا 5 قسمت دارند. بازوفیل‌ها قطری معادل نوتروفیل‌ها دارند ولی چند قسمتی بودن هسته آنها کمتر مشخص است. ائوزینوفیل‌ها ، چند هسته‌ای هستند و قطرشان معادل بازوفیل‌ها است.

روش کار

برای مشاهده دقیق انواع یاخته‌های خون ابتدا باید پیش از رنگ‌آمیزی با محلولهای رنگی ، لایه بسیار نازکی از خون را روی لام پخش کرد. برای انجام این‌کار به روش زیر عمل کنید:

• چند لام تمیز را در الکل متیلیک یا الکل اتیلیک 95 درجه بخیسانید.
• لام‌ها را به کمک پنس از الکل خارج کنید و آنها را از میان شعله گاز یا چراغ الکلی عبور دهید تا کاملا تمیز و شفاف شوند.
• یک قطره خون را که بوسیله سوزن سترون شده‌ای از نوک انگشت خود (که قبلا با پنبه آغشته به الکل سترون شده) گرفته‌اید و یا از شیشه حاوی نمونه خون برداشت کرده‌اید روی لام تمیزی نزدیک به لبه آن قرار دهید.
  
  
• اکنون لام تمیز دیگری را بردارید و آن را بطور مورب با زاویه حدود 20 تا 30 درجه روی لام اول بکشید و فرصت دهید تا خون در لبه این لام پخش شود.
• لام دوم را به ملایمت و سرعت در جهت مخالف از انتها تا ابتدا ، روی لام اول بکشید تا بدین ترتیب لایه نازک گسترده و یکنواخت از خون روی لام اول ایجاد شود. بهترین لام گسترده در صورتی بدست می‌آید که مقدار خون کم باشد و کاملا روی لام پخش شود بطوری که فقط یک لایه از یاخته‌های خون به شکل شعله شمع روی لام ایجاد شود.
  
  
• لام‌های گسترده‌ای را که تهیه کرده‌اید روی میز آزمایشگاه قرار دهید تا در دمای محیط خشک شوند. این خشک شدن باعث تثبیت سریع لایه نازک خون می‌شود.
• مرحله بعدی جهت مشاهده یاخته‌های خون ، رنگ‌آمیزی لام‌های گسترده خون با یکی از دو محلول رنگی گیمی و رایت به شرح زیر است:

رنگ آمیزی با محلول رنگی رایت

• سطح لام‌های گسترده را پس از خشک‌شدن به مدت 5 دقیقه با 5 قطره از محلول رنگی رایت کاملا بپوشانید.
• به میزان دو برابر حجم رنگ مورد استفاده ، بافر فسفات رقیق روی لام بریزید تا بدین ترتیب رنگ موجود در روی لام رقیق شود. رنگ رقیق شده را مدت ده دقیقه روی لام نگهدارید و سپس دور بریزید.
• لام‌ها را مدتی با آب جاری بشوئید تا زمینه‌ای صورتی رنگ در لام‌ها نمایان شود.
• پس از خشک‌کردن لام‌ها ، یاخته‌های رنگ شده خون را در یک قطره روغن سدر ، بدون استفاده از لامل ، در زیر میکروسکوپ با عدسی 100X مشاهده کنید.

رنگ‌آمیزی خون با محلول رنگی گیمی

• لام‌های گسترده خشک شده را 2 تا 5 دقیقه در متانول تثبیت کنید.
• لام‌ها را پس از خارج کردن از متانول ، در محلول رنگی گیمی که 20 تا 50 بار با آب مقطر رقیق شده فرو برید و آنها را مدت 20 تا 30 دقیقه در این محلول رنگی قرار دهید و سپس با آب جاری بشوئید.
• پس از خشک‌شدن لام‌ها ، روی آنها یک قطره روغن سدر قرار دهید و یاخته‌های خون را عدسی 100X که مستقیما در روغن سدر شناور می‌شود، ببینید.

پرسش‌ها

• چرا گویچه‌های سرخ ، نارنجی به نظر می‌رسند؟
• آیا این یاخته‌ها یکنواخت رنگ می‌گیرند؟
• آیا لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها به یک اندازه و یکسان دیده می‌شوند؟
• دانه‌های بازوفیل چرا رنگ آبی‌متیلن را به خود می‌گیرند؟

همچنین ببینید.

• آزمایش اندازه‌گیری ابعاد یاخته‌ها در زیر میکروسکوپ
• آزمایش رنگ‌آمیزی زیستی سلولها
• آزمایش مشاهده چند نوع یاخته جانوری در زیر میکروسکوپ
• آزمایش مشاهده تک‌یاختگان در زیر میکروسکوپ