هدف آزمایش
در این کاوش به بررسی ساختار یاخته‌های چند نوع از بافتهای جانوری می‌پردازیم. هدف آموزشی این کاوش این است که نهایتا بتوانید کارهای زیر را انجام دهید:
- مشخصات کلی یاخته‌های بافتهای پوششی ، ماهیچه‌ای مخطط و خونی را شرح دهید.
- نمونه‌هایی از بافتهای جانوری تهیه کنید و یاخته‌های آنها را در زیر میکروسکوپ مشاهده کنید.
- نمونه‌های بافتهای جانوری آماده را در زیر میکروسکوپ مشاهده کنید و نوع آنها را تشخیص دهید.
مفاهیم نظری
بافتهای جانوری که متنوع و متعددند ، سازنده دستگاهها و اندامهای مختلف مانند دستگاه گردش خون ، گوارش ، تناسلی ، عصبی و... در بدن موجود زنده هستند. برای مشاهده و تشخیص دقیق ویژگیهای بافتها و مشخصات یاخته‌ای نیاز به تفکیکهای دقیق نظیر برش‌گیری ، رنگ‌آمیزی و تهیه لامهای مناسب و ثابت از این بافتهاست. یکی از بافتهای بدن پوششی است. یاخته‌های این بافت به چند سنگفرشی ، مکعبی و استوانه‌ای دیده می‌شوند. بافت ماهیچه‌ای مخطط متشکل از تعداد زیادی یاخته‌های دراز استوانه‌ای به نام فیبرهای عضلانی است. فیبرهای ماهیچه‌ای مخطط در زیر میکروسکوپ نوری ، خطوط عرضی مشخص را به صورت نوارهای عرضی متناوب تیره و روشن نشان می‌دهند. بافت خونی یکی از انواع بافتهای پیوندی و دارای چند نوع یاخته است. این یاخته‌ها شامل گویچه‌های سفید و قرمز خون و پلاکتها هستند.
مشاهده 1: یاخته‌های پوششی مخاط دهان
به کمک یک لامل تمیز و یا یک قاشق چایخوری کمی از مخاط دهان خود را به آرامی بتراشید و یاخته‌های جدا شده را ابتدا در یک قطره آب و سپس در یک قطره رنگ لوگل یا آبی‌متیلن زیر میکروسکوپ مشاهده کنید. شکلی از مشاهدات خود بکشید.
پرسشها
- این یاخته‌ها از چه نوع یاخته‌های پوششی هستند؟
- هسته این یاخته‌ها به ترتیب با رنگهای آبی و لوگل به چه رنگی درمی‌آید؟
- غیر از هسته ، سیتوپلاسم و غشا نیز رنگ می‌گیرند؟
مشاهده 2: یاخته‌های ماهیچه‌ای مخطط
- قطعات بسیار نازک و کوچکی از گوشت قرمز را بریده و آنها را مدت ده دقیقه در اسید استیک 10 درصد قرار دهید. این عمل بافت نرم‌شدن بافت ماهیچه‌ای و رشته‌رشته شدن آن می‌گردد.
- رشته‌ها را از اسید خارج کرده ابتدا با آب جاری بشوئید و سپس در ظرف کوچکی حاوی آب مقطر قرار دهید.
- به کمک دو سوزن تشریح ، رشته‌های ماهیچه‌ای را به رشته‌های نازک‌تری تقسیم کنید بطوری که قطر آنها بیش از 0.1 تا 0.2 میلیمتر نباشد.
- یکی از رشته‌های بسیار نازک را روی لام قرار دهید و یک قطره رنک آبی‌متیلن روی آن بریزید.
- لام را با لامل بپوشانید و پس از 5 دقیقه آن را با عدسیهای 10 و 40 در زیر میکروسکوپ ببینید.
پرسشها
- این رشته نازک ماهیچه‌ای از یک فیبر ساخته شده است یا از چند فیبر؟
- تعداد هسته‌های درون هر یاخته کم است یا زیاد؟ هسته‌ها به چه رنگ و در کجای یاخته ماهیچه دیده می‌شوند؟
- آیا خطوط عرضی تیره و روشن قابل تشخیص هستند ، خطوط چه رنگی هستند؟
همچنین ببینید.
