آزمایش‌های ابراهیم

قرآن کریم از امتحانات متعددی که برای ابراهیم (علیه‌السلام) از جانب خداوند متعال پیش آمده است، خبر می‌دهد و او را به پاس تسلیم بودن در برابر اوامر الهی مفتخر به عنوان «خلیل‌الله» می‌گرداند: وَ اتَّخَذَ الله اِبْراهیمَ خَلیلاً (نساء /125) (و خدا ابراهیم را دوست ]خویش گرفت.) همچنانکه به دلیل سربلندی در امتحانات و ابتلائات علاوه بر مقام نبوت، او را به مرتبت امامت منصوب می‌کند: وَ اِذِا بْتَلی اِبْراهیمَ رَبُّه بِکلِماتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قالَ اِنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ اِماماً (بقره /124) (و چون ابراهیم را پروردگارش به کلماتی بیاموزد و او آن همه را به انجام رسانید خدا به او فرمود: من تو را پیشوای مردم قرار دادم.) حوادثی همچون مقابله با بت‌پرستان، در آتش افتادن، مهاجرت کردن به مصر و شام، وانهادن فرزند و همسر در سرزمین بی‌کشت و زرع مکه و ترک آن‌ها و مأموریت یافتن برای تجدید بنای کعبه مسئولیت‌های سنگینی بود که از جانب خداوند متعال عهده‌دار انجام آنها شد و همه را به نیکی به پایان رساند. اما در کنار موارد یاد شده خداوند امتحان بزرگ و بی‌نظیری را برای ابراهیم (علیه‌‌السلام) پیش آورد که قرآن مجید از آن به: اِنَّ هذا لَهُوَ البَلاءُ الْمُبینُ (صافات /106) (همانا که این همان آزمایش آشکار است.) تعبیر می‌کند. امتحانی که تسلیم بودن ابراهیم و فرزندش را در برابر فرمان الهی روش می‌کند و آن قربانی کردن فرزش اسماعیل بود، آن هم بعد از آن که خداوند در سن پیری به او دو فرزند به نام اسماعیل و اسحق داده است. بهتر است ماجرای این امتحان را از زبان قرآن بشنویم: «ابراهیم گفت: من به سوی پروردگارم رهسپارم، او مرا راهنمایی خواهد کرد. ای پروردگار من، مرا فرزندی صالح عطا کن. پس او را به پسری بردبار مژده دادیم. و وقتی به حدّ سعی و تلاش با پدرش رسید ابراهیم به او گفت: ای پسرک من! من در خواب دیده‌ام که تو را ذبح می‌کنم. بنگر که چه می‌اندیشی؟ گفت: ای پدر، به هر چه مأمور شده‌ای عمل کن، که اگر خدا بخواهد مرا از صابران خواهی یافت. پس وقتی هر دو تسلیم شدند و همدیگر را بدرود گفتند پسر را به پیشانی بر خاک افکند. او را ندا دادیم که ای ابراهیم! رؤیای خود[ را حقیقت بخشیدی، ما نیکوکاران را چنین پاداش می‌دهیم. راستی که این همان آزمایش آشکار بود. و او را در برابر قربانی بزرگی باز رهانیدیم. و در میان آیندگان نام نیک برای او بازگذاشتیم. درود بر ابراهیم! نیکوکاران را چنین پاداش می‌دهیم. در حقیقت، او از بندگان با ایمان ما بود.» (صافات / 99-111)
داستان زندگی ابراهیم (علیه‌السلام) در نه سورة‌ قرآن، آمده است.