BIOS مخفف عبارت انگلیسی Basic Input/Output System به معنای سیستم ورودی-خروجی اصلی می باشد که گاه به اشتباه Basic Integrated Operating System و Built In Operating System نیز گفته می شود.

همه مادربردها شامل یک چیپ مخصوص هستند که بر روی آن نرم افزاری قرار دارد که BIOS یا ROM BIOS نامیده می شود . این چیپ ROM شامل برنامه های راه اندازی و گرداننده هایی است که در هنگام راه اندازی سیستم مورد نیاز است و یک واسطه به سخت افزار پایه سیستم است.

اغلب به CMOS RAM حافظه پاک نشدنی NVRAM(Non-Volatile) نیز می گویند چون با یک میلینیوم آمپر فعال می شود و تا هنگامی که باطری لیتیوم فعال باشد داده ها باقی می مانند.

BIOS مجموعه ای از برنامه هایی است که در یک یا چند چیپ ذخیره شده است،که در طول راه اندازی سیستم این مجموعه از برنامه ها قبل از هر برنامه ای حتی سیستم عامل بار گذاری می شوند.

BIOS در اکثر سیستم های PC شامل چهار تابع است :

1- POST(Power Self On Test) :این برنامه پردازنده، حافظه، چیپستها، وفق دهنده ویدئویی، دیسک کنترلر،گرداننده های دیسکی،صفحه کلید و... را تست می کند.

2-Bios Setup :برنامه ای است که در طول اجرای برنامه POST با فشار دادن کلید خاصی فعال می شود و به شما اجازه می دهد مادربرد را پیکربندی کنید و تنظیم پارامترهایی همانند ساعت و تاریخ و پسورد و... را انجام دهید. در سیستمهای 286 و 386 برنامه Setup در ROM آنها وجود ندارد و لازم است که شما سیستم را توسط دیسک مخصوص Setup راه اندازی نمائید.

3-Boot Strap (بارگذار کننده یا لودر):سیستم را برای پیدا کردن سیستم Boot جستجو می کند.

4-BIOS: که مجموعه ای از گرداننده هایی است که واسط بین سخت افزار و نرم افزار است.

BIOS در حقیقت نرم افزار را به سخت افزار متصل می نماید.قسمتی از بایوس بر روی چیپ ROM و قسمت دیگر بر روی چیپ کارتهای وفق دهنده قرار دارد که FIRE WARE (میانه افزار) نامیده می شود.

بایوس نرم افزاری است که شامل گرداننده های مختلفی است که رابط بین سخت افزار و سیستم عامل هستند یعنی بایوس نرم افزاری است که همه آن از روی دیسک بارگذاری نمی شود بلکه قسمتی از آن،قبلا بر روی چیپهای موجود بر روی سیستم یا بر روی کارتهای وفق دهنده نصب شده اند.

بایوس در سیستم به سه صورت وجود دارد :

1-ROM BIOS نصب شده بر روی مادر برد .

2- بایوس نصب شده بر روی کارتهای وفق دهنده(همانند کارت ویدئویی)

3- بارگذاری شده از دیسک(گرداننده ها)

چون بایوس مادربرد مقدمات لازم را برای گرداننده های و نرم افزارهای مورد نیاز فراهم می کند،اکثرا به صورت سخت افزاری که شامل یک چیپ ROM می باشد موجود است .

سالهای پیش هنگامی که سیستم عامل DOS بر روی سیستم اجرا میشد خود به تنهایی کافی بود و گرداننده ای (Driver) مورد نیاز نداشت . بایوس مادر برد به طور عادی شامل گرداننده هایی است که برای یک سیستم عامل پایه همانند صفحه کلید،فلاپی درایو،هارد دیسک،پورتهای سریال،موازی و... است.

اکثر افراد BIOS را با CMOS RAM اشتباه می گیرند،ای از آنجا سرچشمه می گیرد که برنامه Setup برای پیکربندی BIOS و ذخیره آن در CMOS RAM استفاده می شود.

در حقیقت BIOS و CMOS RAM دو چیز متفاوت از هم می باشند.بایوس مادر برد در یک چیپ ROM به طور ثابت ذخیره شده است.

همچنین بر روی مادر برد یک چیپ است که RTC/NVRAM نامیده می شود که زمان سیستم را نگهداری می کند و یک حافظه فرار و ثابت است که اولین بار در چیپ MC146818 ساخت شرکت موتورلا استفاده شده است و ظرفیت آن 64 بایت است که 10 بایت آن مربوط به توابع ساعت است و...

اگرچه این چیپ غیر فعال نامیده می شود اما با قطع برق ، ساعت و تاریخ تنظیم شده در آن و داده های درون RAM پاک می شود .

درز حقیقت غیر فعال نامیده می شود چون با استفاده از تکنیک CMOS(Complementarry Metal-Oxide Semicondector)

ساخته شده است،در نتیجه با یک جریان بسیارکم که بوسیله باطری سیستم تامین می گردد، پایدار باقی می ماند که اکثر مردم به این چیپ،CMOS RAM می گویند.

هنگامی که وارد BIOS Setup و پارامتر های خود را تنظیم و ذخیره می نمایید،این تنظیمات در ناحیه از چیپ RTC/NVRAM ذخیره می شود(که همچنین CMOS RAM نیز نامیده می شود). در هر موقع که سیستم خود را راه اندازی می کنید پارامترها از CMOS RAM خوانده می شود و تعیین می کند که سیستم چگونه پیکربندی شود.