مقدمه
بیماری هپاتیت یکی از شایعترین بیماریهای عفونی در دنیا و نهمین علت مرگ در سراسر جهان است. تقریبا 350 میلیون نفر حامل آن ویروس هستند که تقریبا یک سوم آنها به بیماریهای پیشرفته کبدی مبتلا می‌باشند. 75 درصد از حاملین ویروس در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.
چه افرادی در معرض خطر بیشتری به ابتلاء به هپاتیت هستند؟
کارکنان مراکز پزشکی اعم از دانشجویان گروه پزشکی، جراحان، پزشکان، پرستاران، ماماها، دندانپزشکان، کمک دندانپزشکان، بیماران تحت دیالیز، کارشناسان و تکنسینهای آزمایشگاههای تشخیص طبی، پرسنل مؤسسات نگهداری کودکان عقب‌افتاده و خانه سالمندان، دریافت کنندگان محصولات خونی و خانواده فرد مبتلا، پرسنل زندان ، مسافران و غیره که در معرض خطر آلوده شدن با فرآورده های خونی و مایعات بدنی آلوده هستند، افراد در معرض خطر هپاتیت B هستند و باید واکسن دریافت کنند.
ایمن سازی علیه بیماری «هپاتیت ب» برای گروههای پرخطر
|
نوبت
|
زمان تزریق
|
|
اول
|
در اولین مراجعه
|
|
دوم
|
یک ماه بعد از نوبت اول
|
|
سوم
|
شش ماه بعد از نوبت اول
|
|
برنامه ایمن سازی کودکان با توجه به شرایط اپیدمیولوژیک کشور 2ماهگی و 6 ماهگی:
- حداقل فاصله بین نوبت اول و دوم هپاتیت ب یک ماه
- حداقل فاصله بین نوبت دوم و سوم هپاتیت ب یک ماه
|
|
واکسنهای جدید هپاتیت B
واکسن جدید هپاتیت "بی": جذب از طریق پوست
در جدیدترین برریها، واکسنی برای جلوگیری از عفونت با این ویروس طراحی شده است. برای ساخت این واکسن، دی.ان.ای ویروس به ری ذرات بسیار ریز طلا چسبانده می شود. پودر حاصل بدون نیاز به هیچ وسیله‌ای به رویپویت مالیده و توسط گاز هلیم جذب پوست می‌شود. به محض نفوذ به داخل سلولهای اپیدرمال (لایه بیرونی) پوست، دی.ای.ان از ذرات طلا جدا می‌شود و با تولید مواد ایمونوژنی (ایمن- ژنی) باعث، برانگیختن نظام ایمنی بدن و ایجاد ایمنی علیه این عامل عفونت‌زا می‌گردد. از آنجا که این واکسن فاقد عوامل مسئول در رپلیکاسیون (بازگشت) یا عفونت‌زایی می‌باشد، به خودی خود نمی‌تواند بیماری ایجاد کند.
واکسن ژنی هپاتیت "بی"
برای این نوع هپاتیت، همانند
هپاتیت A یک واکسن غیر فعال وجود دارد و آن تزریق گاماگلوبولین است که پس از سرایت بیماری فعال می‌شود. واکسن فعال دیگری نیز وجود دارد که به تازگی از مواد مصون کننده ژنتیکی ساخته شده است و بهترین مصون کننده نسبت به این فرم از هپاتیت است.
ایمنی زایی واکسن ژنی هپاتیت "بی"
بررسی ایمنی زایی واکسن ژنتیکی هپاتیت بی (B) در آزمایشگاه نشان داده شده است که تزریق مقادیر کمی از واکسن ژنی حاوی ژن رمز کننده پادگن سطحی ویروس هپاتیت، قادر به تحریک قوی نظام ایمنی و تولید پادتنهای ضد آنتی ژن می‌شود.
در واکسنهای ژنی به جای استفاده از میکروب یا پروتئین، از دی.ان.ای حاوی رمزهای ژنتیکی پروتئین مربوطه به عنوان واکسن استفاده می‌شود. ژن رمز کننده پادگن سطحی ویروس هپاتیت به یک پلاسمید و یا حامل ژنتیکی مناسب حاوی راه انداز ویروس ساتیومگال کلون می‌شود، به نحوی که تزریق این پلاسمید به عضله یا زیر جلد حیوان آزمایشگاهی سبب القا ژن و تولید مقادیر مناسبی از پادگن مذکور در بافت می‌شود.
در این تحقق مشخص ده واکسن ژنی هپاتیت برتریهای بسیاری نسبت به واکسن پروتئینی ضد هپاتیت "بی" دارد. در این طرح با استفاده از سیستم لیپوزومی برای انتقال دی.ان.ای به سلول، مشخص شده است که یک بار تجویز واکسن ژنی، واکنش ایمنی قوی تری نسبت به واکسن موجود هپاتیت ایجاد می‌نماید. امید است با کسب نتایج مناسب، در آینده مرحله بالینی آزمایش بر روی آنان انجام گیرد.
پیشگیری
امکان واکسیناسیون برای مسافران و کارکنان مراکز پزشکی و غیره که در معرض خطر آلوده شدن با فرآورده های خونی و مایعات بدنی آلوده هستند، وجود دارد. برای هپاتیت B چندین بار واکسن زدن توصیه می شود که در مورد هپاتیت B تا 5 سال ایمنی حاصل می‌شود. در حال حاضر، واکسنی تهیه شده است که بدن را در قبال هپاتیت نوع A و B ایمن می‌کند.
خطر ابتلا به هپاتیت B با واکسیناسیون و رعایت احتیاطهای لازم برای کاهش خطر عفونت کاهش پیدا می‌کند. همچنین باید دانست که همه کشورهای جهان تست غربالگری خون اهدا کننده را جهت تشخیص هپاتیت B انجام نمی‌دهند در حالی که این امر ضروری به نظر می‌رسد.
گروههای پرخطر برای ایمن سازی هپاتیت «ب »
- کلیه پرسنل شاغل در مراکز درمانی بستری و سرپایی که با خون و ترشحات آغشته به خون به نحوی در تماس هستند شامل : پزشکان ،پرستاران ، ماماها ، بهیاران ، کمک بهیاران ، واکسیناتورها ، دندانپزشکان ، کمک دندانپزشکان ، کارشناسان و تکنسینهای آزمایشگاههای تشخیص طبی، نظافتچیان واحدهای بهداشتی درمانی و آزمایشگاههای تشخیص طبی ، دانش آموزان بهورزی ، دانشجویان پزشکی، دندنپزشکی ، پرستاری و مامایی و ... .
- بیماران تحت درمان دیالیز و افرادی که بطور مکرر خون یا فرآورده‌های خونی دریافت می‌کنند (تالاسمی، هموفیلی و ...).
- اعضاء خانواده ، فرد +HBsAg ساکن دریک واحد مسکونی
- کودکانی که در کانونهای اصلاح وتربیت نگهداری می‌شوند، کودکان عقب مانده ذهنی و پرسنل مؤسسات نگهداری این کودکان و خانه سالمندان.
- آتش نشانها، امدادگران اورژانس ،زندانبانان ،کارشناسان آزمایشگاههای تحقیقات جنایی و صحنه جرم
- افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی و اعتیاد تزریقی که تحت پیگیری مداوم هستند.
- افراد آلوده به هپاتیت C که حداقل یک تست تکمیلی مثبت دارند.
- زندانیانی که دارای رفتارهای پرخطر هستند و محکومیت آنها بیش از 6 ماه می‌باشد.
- رفتگران شهرداریها.
توصیه‌هایی در ارتباط با واکسن هپاتیت ب
- در حال حاضر دوز یار آور واکسیناسیون «هپاتیت ب» توصیه نمی‌شود.
- در صورتیکه نوبتهای قبلی واکسیناسیون «هپاتیت ب» با استفاده یکی از دو نوع واکسن پلاسمایی یا نوترکیبی (Recombinant) باشد، ادامه واکسیناسیون با نوع دیگر در نوبتهای بعدی بلامانع است.
- اگر پس از تولد وتزریق واکسن هپاتیت ب مشخص شود که نوزاد از مادر +HBsAg به دنیا آمده است حداکثر زمان دریافت ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت ب یک هفته بعد از تولد می‌باشد.
- در صورتیکه نوزاد از مادر +HBsAg متولد شده باشد،باید بطور همزمان نیم میلی لیتر «ایمونوگلوبولین» اختصاصی «هپاتیت ب» در عضله یک ران واکسن «هپاتیت ب» در عضله ران دیگر در اسرع وقت و ترجیحا در ظرف 12 ساعت پس از تولد تزریق شود .در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی ، تزریق واکسن «:هپاتیت ب» به تنهایی نیز در ساعات اولیه پس از تولد حدود 70 تا 80 درصد ایمنی ایجاد می‌کند.
- در افراد مبتلا به هموفیلی، واکسن «هپاتیت ب» باید زیر جلد تزریق شود.
- نوزادانی که از مادران +HBsAg متولد شده اند و علاوه بر دریافت نوبت اول واکسن ،ایمونوگلوبولین نیز دریافت شده‌اند در سن 15-9 ماهگی باید از نظر HBsAg و HBsAb کنترل شوند و در صورت لزوم مورد پیشگیری قرار گیرند.
- واکسیناسیون «هپاتیت ب» هیچگونه مورد منع تلقیح ندارد، حتی اگر فرد HBsAg مثبت باشد.
- افرادی که جزء گروه پرخطر هستند ودر آنها تجویز واکسن هپاتیت ب توصیه شده ، سه ماه بهد از دریافت آخرین دوز واکسن تیتر آنتی بادی (HBsAb) آنها کنترل و در صورتیکه تیتر آنتی بادی آنها کمتر از ده باشد یک دوره کامل واکسیناسیون (سه نوبت) با دوز دو برابر معمول دریافت نمایند ولی سایر افرادی که جزء گروههای پرخطر نیستند نیاز به بررسی تیتر آنتی بادی ندارند.
مباحث مرتبط با عنوان
