| مواد دارویی و غذایی به عنوان ترکیباتی شیمیایی، می‌توانند با واکنش مستقیم بر عملکرد یکدیگر تاثیر بگذارند و یا با تاثیر بر ساز و کارهای طبیعی بدن به صورت غیر مستقیم، فعالیت یکدیگر را دگرگون سازند. |
اثر دارو بر غذا
اثر دارو بر میزان مصرف غذا
برخی از داروها پس از جذب می‌توانند روی مرکز اشتها در دستگاه اعصاب مرکزی اثر تحریک کننده یا بازدارنده داشته باشند. گاهی از اینگونه اثرات برای درمان استفاده می‌شود و گاهی هم این اثرات به عنوان عارضه جانبی تلقی می‌شوند. بعضی از داروها می‌توانند روی
مرکز تهوع و استفراغ اثر بگذارند یا این که احساس مزه غیر طبیعی ایجاد کنند. تمام این موارد بر میزان مصرف غذا تاثیر می‌گذارند.
اثر دارو بر میزان جذب مواد غذایی
این اثر از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا در صورتی که میزان غذای بیمار تغییر کند، خود او متوجه مطلب می‌شود و درصدد رفع آن بر‌می‌آید، اما وقتی شخص به میزان کافی غذا بخورد ولی این غذا از
دستگاه گوارش او جذب نشود تا ظهور علائم کمبود آن ماده مغذی، متوجه مطلب نخواهد شد. گاهی دارو در روده‌ها با مواد مغذی ترکیب می‌شود و یا شرایطی را به وجود می‌آورد که ضمن آن مواد مغذی به محصولاتی غیر قابل جذب تبدیل می‌شوند. برای مثال
داروهای ضد اسید با کم کردن حالت اسیدی معده منجر به رسوب مس موجود در غذا و کاهش جذب آن می‌شوند. همچنین ممکن است دارو ، تولید و ترشح صفرا را تحت تاثیر قرار دهد که این مساله به طور غیر مستقیم باعث مختل شدن گوارش و جذب مواد مغذی می‌شود.
اثر دارو بر میزان دفع مواد غذایی
گاهی اوقات داروها با تغییر فعالیت دستگاه گوارش یا با تغییر بازجذب کلیوی املاح، باعث افزایش دفع مواد مورد نیاز بدن می‌شوند. مثلا مصرف بیش از حد داروهای مسهل با ایجاد
اسهال منجر به افزایش دفع مواد می‌شود و یا
داروهای مدر (افزاینده ادرار) می‌توانند باز جذب کلیوی سدیم را کاهش دهند و دفع سدیم، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و روی را بیفزایند.
اثر دارو بر متابولیزم (دگرگونی) مواد مغذی
اکثر قریب به اتفاق مواد شیمیایی، تحت تاثیر آنزیمهای بدن و بخصوص آنزیمهای کبدی قرار می‌گیرند. بعضی از داروها با اثر روی آنزیمهای متابولیزه کننده، باعث مهار و یا القاء فعالیت آنها می‌شوند. با تغییر فعالیت این آنزیمها، سوخت و ساز تمام موادی که به وسیله آنها متابولیزه می‌شوند، تحت تاثیر قرار می‌گیرد. مثلا ایزونیازید که
داروی ضد سل است با مهار یک آنزیم خاص باعث کمبود ویتامین "ب-6" یا پیریدوکسین می‌شود.
اثر غذا بر دارو
اثر غذا بر زمان تخلیه معده
حضور غذاهای چرب باعث کاهش سرعت تخلیه معده می‌شود و خود به خود، دارویی هم که به طور همزمان مصرف شده است برای مدت طولانی‌تری در معده باقی می‌ماند و زمان زیادتری برای حل شدن در شیره معده پیدا می‌کند (این مطلب در مورد اشکال دارویی جامد مهم است). تاخیر در خروج غذا از معده می‌تواند باعث اثراتی مثل تاخیر در جذب دارو از دستگاه گوارش و یا در مورد برخی از داروهای خاص موجب تخریب آنها در اسید معده شود.
زمان مصرف دارو به غذا
با مصرف مواد غذایی، دستگاه گوارش پرخون می‌شود و طبیعتا جذب دارو هم افزایش می‌یابد. در مورد بعضی از داروها که به وسیله آنزیمهای بدن با درصد بالایی متابولیزه و تخریب می‌شوند (مثل داروی قلبی
پروپرانول)، اگر این دارو با غذا مصرف شود، جریان خون باعث کاهش میزان تخریب کبدی آنها می‌شود.
مصرف مایعات همراه با دارو
برای مثال اگر همراه با دارو مقدار مناسبی آب مصرف شود، دارو سریعتر حل می‌شود و احتمال جذب آن افزایش می‌یابد.
اثر غذا بر میزان جذب داروها
برخی از داروها با برخی از املاح موجود در غذا مصرف همزمان داروی پادزی
تتراسایکلین، با شیر که حاوی
کلسیم است، ترکیبات نامحلول را به وجود می آورد.
معمولا در تاثیر متقابل دارو و غذا، چندین عامل مختلف به طور همزمان موثرند که تشخیص این عوامل نیاز به آگاهی از عملکرد دارو و غذا دارد. به همین علت می‌توان برای کسب راهنماییهای لازم از پزشک یا داروساز کمک گرفت.
مباحث مرتبط با عنوان
