گیاهی علفی، پایا دارای ساقه ضخیم استوانه ای به قطر 3 تا 4 سانتی متر و به ارتفاع یک تا دو متر است برگهائی ضخیم، گوشتدار، منقسم به برگچه هائی با ظاهر لوزی شکل و دندانه های نامساوی به رنگ سیز تیره شفاف و منتهی به دمبرگ استوانه ای مشخص دارد. تحتانی ترین برگ آن به طول 70 سانتی متر می رسد. گلهای آن بسیار کوچک، به ابعاد 3 میلی متر به رنگ زرد و مجتمع به صورت چتر مرکب با 12 شعاع نابرابر است. براکته های زیر پایه های چتر اصلی و فرعی آن، ظاهر باریک و نوک تیز دارد. میوه اش بیضوی دراز به طول 5 تا 7 میلی متر به رنگ یا قهوه ای و بسیار معطر پس از رسیدن است.
این گیاه را در هر اقلیبلی می توان کشف کرد گیاه به سرما حساس نیست ولی برای افزایش عملکرد و کیفیت مواد موثره در مناطق گرم باید کشت شود. این گیاه در طول رویش به لایه های ضخیم خاک و مواد غذایی مناسب نیاز دارد. خاکهای با بافت متوسط، مرطوب و غیره از مواد و ترکیبات هوموسی، خاکهای مناسبی برای رویش انجدان رومی می باشند رطوبت مناسب نه تنها سبب تسریع رشد بلکه سبب تسهیل برداشت آن نیز میشود.
رطوبت بیش از حد خاک (خاکهای همیشه مرطوب) سبب کاهش مقدار و کیفیت اسانس ریشه می گردد. خاکهای سنگین روسی، خاکهای سبک شنی و خاکهای شور برای کشت گیاه مناسب نیست. در طول رویش گیاه به آب کافی نیاز دارد. PH خاک برای انجدان رومی بین 5 تا 7.6 مناسب است.
چون انجدان گیاهی چند ساله است. از این رو قبل از کاست زمین باید آماده نمود در اولین فرصت پس از برداشت محصول قبل با افزودن 60 تا 70 کیلوگرم از در هکتار، 100 تا 120 کیلوگرم اکسید فسفر و 140 تا 150 کیلوگرم اکسید تباس در هکتار، شخم مناسبی به عمق 30 تا 35 سانتی متر خاک زده می شود جهت تسریع در توسعه ریشه، سنگها و قلوه را باید جمع آوری کرد. سپس زمین را تسطیح و بستر خاکسرا برای کاست بذر آماده نمود. قبل از کاشت به منظور ایجاد تراکم در خاک سطحی انجام غلتک مناسبی ضرورت دارد. در طول سال باید 2 مرتبه و هر مرتبه 50 تا 60 کیلوگرم ازست به خاک اضافه کرد. یک مرتبه در فصل بهار و در آغاز رویش گیاه مرحله بعد پس از برداشت پیکر رویش (اواخر نیر – اوایل مرداد).
گیاهانی برای متناوب کشت انجدان روی مناسبتر نه تنها خاک را از مواد و عناصر غذایی خاکی نکنند بلکه موجبات تخریب بافت خاکسر را فراهم سازند. کاست و تکثیر این گیاه توسط بذر و هچنین به صورت رویشی انجام می گیرد.و زمان مناسب برای کاست مستقیم بذر در زمین اصلی اوایل بهار ( اواخر اسفند، اوایل فروردین) است. در کاست مستقیم فاصله ردیف ها از یکدیگر 50 تا 70 سانتی متر و عمق بذر یک تا ر سانتی متر مناسب است. بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 10 تا 12 کیلوگرم می باشد. در هر مترطول ردیف 70 تا80 عدد بذر باید قرار گیرد.
در کاست غیر مستقیم زمان مناسب برای کاست بذر درخزانه اوایل بهار (فروردین) است. فاصله ردیف ها از یکدیگر 24 سانتی متر و عمق بذر 1 تا 1.5 سانتی متر باید باشد در کشت غیر مستقیم برای هر هکتار زمین 1 تا 1.5 کیلوگرم بذر نیاز است.
زمان مناسب برای تکثیر رویشی اوایل پائیز (مهر) یا اویل بهار قبل از رویش گیاهان است. چنانچه انتقال نشاء با دست انجام می گیرد فاصله ردیف ها از یکدیگر 50 تا 60 سانتی متر و فاصله دو به از هم 30 تا 40 سانتی متر مناسب است.
لیکن در انتقال منشأ با ماشینی فاصله ردیف ها از یکدیگر 60 سانتی متر و فاصله دو بوته از هم 30 سانتی متر مناسب خواهد بود. منشأ ها را باید از ناحیه دو تا سه سانتی متری بالای بقیه در خاک قرار داد.
تکثیر گیاه توسط بذر و یا به صورت رویشی انجام می گیرد.
کاست توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام می گیرد.
کشت مستقیم و کشت مستقیم بذر در زمین اصلی آسانتر و هزینه کمتری دارد اوایل بهار با اواخر پائیز با ماشین بذر کار اقدام به کشت ردیفی بذر در زمین اصلی می شود.
کشت غیر مستقیم بذرها در خزانه های آزاد که بستر آن به این منظور آماده شده است کشت می شود. آبیاری منظم (سه تا چهار مرتبه) و مبارزه، با علفهای هرز سطح خزانه (اعم از شیمیایی و یا مکانیکی) ضرورت دارد. اوایل پائیز (شهریور – مهر) زمان مناسبی برای انتقال نشاء ها به زمین اصلی است. نشاء ها قبل از انتقال باید هرس شوند برای این امر باید اندام به طول 3 تا 5 سانتی متر بریده و سپس کشت شوند.
در کشت غیر مستقیم برای هر هکتار زمین به 42 تا 55 هزار نشاء نیاز است که این مقدار نشاء از 1 تا 1.5 کیلوگرم بذر خزانه بدست می آید.
تکثیر رویشی : تکثیر رویشی با تقسیم ریشه انجام می گیرد. اوایل پائیز (مهر) هر باید ریشه گیاهان چهار تا پنج ساله را از خاک خارج نمود، سپس آنرا به قطعاتی که حاوی تعدادی جوانه باشد نقسیم (هر ریشه را به دو سه قسمت می توان تقسیم نمود) و در زمین مورد نظر کشت کردو از این روش به علت هزینه زیاد بندرت استفاده می شود.
مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز از اهم کارهای مراقبت از کاست گیاه می باشد علف کشهالی انتخابی عبارتند از علف کش بود نیول و مالوران (Maloran) از هر کدام به مقدار 8 تا 10 کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود. زمان مناسب برای کاربرد این علف کشها اوایل بهار است. در صورت لزوم پس ار برداشت بذر می توان استفاده از آنها را تکرار کرد (از این علف کشها معمولاً از سال دوم رویش به بعد استفاده می شود) در سال اول رویش (اعم از خزانه یا زمین اصلی) هنگامی که ارتفاع بوته ها به 15 سانتی متر رسید برای مبارزه با علف های هرز از علف کش بووفیل به مقدار 5 تا 6 کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود. پس از کاربرد علف کش بووفیل معمولاً نیازی به و چنین مکانیکی علف های هرز نیست. در سال اول اواسط بهار (اردبیهشت) چنانچه پیکر رویشی گیاهان برداشت شود رشد و گسترش ریشه ها تقویت خواهد شد در غیر اینصورت ریشه ها پوک و توخالی شده و از ارزش آن کاسته می شود.
در اواخر تیر و اوایل مرداد پس از قطع ساقه گیاهان به منظور تقویت ریشه باید مبارزه شیمیایی با عوامل بیماریزای قارچی را آغاز کرد و تا اواخر شهریور هر 10 تا 12 روز استفاده از سموم را تکرار نمود. مهمترین عوامل بیماریزای قارچی عبارتند از : پروتوسپور را که عامل سفیدک داخلی یا دروغی است و سفید پودری و قارچ لکه برگی.
فوندارزل Fundasol 0.1 تا 0.2 درصد یکی از مناسبترین قارچ کشهای این گیاه است. علیه سن های بدبو و سوسک کلی می توان از پودر هونکار یا ال – زد (Hungaria L.Z) یا سوسین (Sevine) به مقدار 20 تا 22 کیلوگرم به صورت طعمه در خاک استفاده کرد.
زمان برداشت ریشه به چگونگی رشد و توسعه آن بستگی دارد. معمولاً از سال سوم یا چهارم به برداشت ریشه اقدام شود.
در فصل پائیز پس از برداشت پیکر رویشی ریشه های برداشت میشوند ریشه ها معمولاً 35 تا 60 سانتی متر در خاک فرو می روند. پس از خارج کردن ریشه از زمین (توسط ماشین برداشت سیب زمینی) آنها راتکان می دهند تا گل ولای آنها جدا می شود. سپس ریشه های نازک و همچنین سایر قسمتهای پوسیده و نامناسب را از قسمتهای مورد نظر جدا می کنند.ریشه های برداشت داشته و بر حسب ضخامت آنها را از ناحیه طولی به دو تا چهار قسمت و از احیه عرضه به قطعات 10 تا 15 سانتی متر تقسیم و سپس خشک می کنند.
برای خشک کردن ریشه می توان در سایه یا از خشک کن برای الکتریکی دردمای 40 تا 50 درجه سانتی گراد استفاده نمود. مقدار عملکرد ریشه تازه گیاهان 3 تا 4 ساله ای که تکثیر آنها توسط بذر و بطور مستقیم انجام گرفته باشد 6 تا 8 تن در هکتار می‌باشد که از آن 5 تا 6 کیلوگرم اسانس استحصال می شود.
در سال اول رویش در فصل پائیز (اوایل مهمی قبل از بروز سرما باید ساقه گیاهان را از ناحیه 6 تا 8 سانتی متری از سطح زمین برداشت کرد عملکرد رویشی 4 تا 6 تن در هکتار (وزن تازه) است که از آن 2 تا 4 کیلوگرم اسانس اسحتصال می شود.
و گلها از سال دوم رویش (اواسط تیر) ظاهر می شوند و پیکر رویشی گیاهان را به همراه گلها از ناحیه 6 تا 8 سانتی متری سطح زمین می توان برداشت نمود. در اینصورت عملکرد پیکر رویشی تازه 10 تا 20 تن در هکتار است که از آن 8 تا 20 کیلوگرم اسانس استحصال می گردد.
پس از برداشت پیکر رویشی (در مرحله گل دهی) در صورتیکه آبی ب گاهی و مواد غذایی مناسب در دسترس گیاهان قرار گیرد. از اوایل تا سنیان (تیر) رشد و نمو برگها و ساقه های جوان آغاز میشود و در فصل پائیز (مهر – آبان) مجدداً می توان به برداشت پیکر رویشی اقدام نمود.
گیاهان از سال دوم رویش بذر تولید می کنند. مقدار عملکررد بذر 0.4 تا 0.6 تن در هکتار است که از آن 3 تا 6 کیلوگرم اسانس استحصال می شود.
کرمان : کوه هزاران ، بین کرمان و بندرعباس در 3400 متری
تذکر : با آنکه مرکز اصلی انتشار آن احتمالاً در ایران ذکر گردیده لیکن تاکنون به حالت وحشی در کشور ما دیده نشده است. پرورش آن در نواحی مختلف باعث گردیده که گیاه به علت دور شدن از محیط کشت که دارد سرعت در نواحی مختلف انتشار یافته، به صورت نیمه وحشی در مناطق مختلف یافت گردد.
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
