|
مقدمه
تیره گل شیپوری دارای گیاهان علفی با اشکال متفاوت است. تیره گل شیپوری Araceae متعلق به راسته چمچمهداران است. چمچمه در این گیاهان نرم ، گوشتی و چوبی نشده ، غالبا ساده ، سبز و یا رنگین و کم و بیش رشد یافته است. گلها نر ماده ، دارای پوشش یا فاقد آن تکجنس و بیپوشش و یا نازا هستند. میوه به صورت سته و گیاه دارای دستگاه ترشح کننده اسانس و یا لولههای شیرابهدار است. تیره گل شیپوری دارای 105 جنس و حدود 1500 گونه است که اکثر آنها در مناطق استوایی گرم میرویند.
|
اختصاصات دستگاه رویشی
گیاه این تیره که بیشتر در نقاط مرطوب و مردابی میرویند. گیاهانی پایا و دارای ریزوم غدهای مانند آر وم و واجد انشعابات همپا هستند. بعضی از گیاهان این تیره دارای ساقه گوشتی غده مانند هستند و برخی از آنها دارای ساقه چوبی ولی خزنده و یا بالا رونده هستند که تقریبا حالت چسب دارند و ساقه آنها نیز دارای ریشههای هوایی آویخته متعدد است.اختصاصات دستگاه زایشی
گل آذین همیشه شامل میله (اسپادیس) غیر منشعب و حامل گلهای بدون دمگل است. گل ها تقریبا همیشه کوچک و بدون دم گل هستند و بطور عادی به سختی دیده میشوند. ولی در عوض چم چمه یا میله دان اکثرا بسیار بزرگ و به شکل صفحهای برگمانند یا گوشتی ضخیم و معمولا دارای رنگهای شفاف و درخشان است.نافه شامل دو چرخه دوتایی ، یا سه تایی از پرچمهایی است که در پایین بهم میچسبند. در گلهای تک جنس مانند گلهای آروم ، گل نر فقط به یک پرچم کاهش مییابد و مادگی گلهای ماده نیز که در حالت عادی دارای سه برچهاند، گاهی فقط به یک برچه تقلیل پیدا میکند. دانهها زاویهدار و محصور در تودهای گوشتی و آبدار حاصل از لعابی شدن کرکهای ناحیه بند یا شالاز هستند و آلبومن آنها گوشتی و آبدار است.
|
جنس گل شیپوری
این گیاهان علفهایی پایا و دارای غده زیرزمینی هستند. برگهایشان پیکانی و اسپادیس آنها در قاعده دارای گلهای ماده کاهش یافته به یک تخمدان یک خانه است و بعد از آنها گلهای نر قرار میگیرند که هر یک دارای یک پرچم متورم است و پس از این گلها ، گلهایی نازا روی اسپادیس قرار دارند که برهنه و متورم بوده و به صورت گرزی هستند.اسپادیس معمولا بوسیله چمچمهای سبزینهدار محصور میشود که در حاشیه آزاد و اندکی بالاتر از قاعده معمولا کمی تنک و فشرده است. از این جنس در ایران 7 گونه نام برده شده است که بیشتر آنها در نواحی شمالی و برخی در غرب ، بخش شرقی و بخش مرکزی انتشار دارند.
کاربرد و اهمیت اقتصادی
گیاهان تیره گل شیپوری (Araceae) به هیچ وجه گیاهان دارویی نیستند. برخی از آنها مانند کوکوکازیا غده خوراکی دارند و از دانه مونسترا دلی سیوزا که در ایران در گلدان کاشته میشود، در مکزیک عطر میگیرند. آنتوریوم به علت داشتن اسپات قرمز رنگ و با دوام چرمی از گلهای گران قیمت و زیستی است.ایشاردیا امریکانا که اسپات سفید دارد به عنوان زینت در آپارتمانها نگهداری میشود و همیت گیاه را گل فروشها به غلط به نام آروم ، گل شیپوری ، گل بومی و یا گل عروس مینامند. غدههای ضخیم برخی از گل شیپوریها سرشار از مواد نشاستهای است و در عوض میوه آنها به شدت سمی است. از برگ و ریزوم گونهای به نام آکوروس کالاموس روغن میگیرند که مصارف صنعتی دارد.