آل خُجند
«637 483 ق / 1339 1090 م»
رجال این طایفه هم از جمله روسای مذهبی بودند که بر اثر اهمیت و شهرتی که به تدریج حاصل کردند، مصدر امور مختلف در
اصفهان و از جمله ریاست
شافعیه را در اختیار گرفتند. درگاه
آل خجند محل رفت و آمد دانشمندان و شاعران بود. این خاندان نسب خود را به مهلب بن ابی صُفرة ، سردار مشهور اموی میرساندند و در ابتدا در خجند از شهرهای ماوراءالنهر میزیستند. نخستین فرد مشهور از این خاندان، اما
ابوبکر محمدبن ثابت الخجندی است که در مرو سکونت داشت و مردی فاضل و بلیغ بود.
نظامالملک او را برای تدریس در نظامیه اصفهان بدان شهر فرا خواند و وی در اصفهان بماند و خاندانش نیز شهرت و ریاست یافت. روسای آل خجند در رتق و فتق امور اصفهان دخالت داشتند، چنان که، صدرالدین محمد بن عبداللطیف بن محمد بن ثابت در 542 هجری / 1147 میلادی، اصفهان را علیرغم میل
سلطان مسعود بن محمد سلجوقی، به
محمود بن محمد و ملکشاه بن محمود تسلیم کرد. از این جهت مورد خشم سلطان مسعود قرار گرفت و ناچار به ترک شهر شد و به
موصل رفت. بعد از چندی سلطان مسعود برای وی
خلعت و تشریفات فرستاد و او را با برادرش جمالالدین محمود بن عبداللطیف به اصفهان خواست. پسر صدرالدین محمد یعنی صدرالدین عبداللطیف بن محمد، که به سال 580 ﻫ / 1184 م وفات یافت از فاضلان، ادیبان و شاعران معروف آن عهد بود.
خجندیان مردمانی فاضل و شاعر و شاعر پرور بودهاند. این خاندان ممدوح عمده ی از شاعران بزرگ سده ششم هجری / دوازدهم میلادی قرار گرفتهاند که مهمترین آنها،
جمالالدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی است.
