طغرل سلجوقی
«455-429 ق / 1038- 1063 م»
طغرل در آغاز محرم 429 ق / اکتبر 1038 م وارد نیشابور شد و در کوشک شادیاخ بر تخت سلطنت نشست و خطبه به نام خود خواند.
پس از آن برادرش چغری بیگ را کارگزار گشودن
هرات نمود. چغری بیگ نیز پس از گشودن شهر، عموی خود را به امارت آن جا گذاشت و به مرو رفت و آن جا را به تصرف درآورد.
با غلبه نهایی بر مسعود در جنگ دندانقان، و چیره شدن طغری بیگ بر بلخ، تمامی نواحی
خراسان به دست
سلجوقیان افتاد.
در زمان طغرل، خوارزم در اختیار شاه ملک بود که در 22 ماه رجب 432 ق / 28 مارس 1041 م بر تخت پادشاهی خوارزم نشسته بود.
خبر کشته شدن سلطان مسعود غزنوی به چغری بیک رسید، وی با سپاهی به کنار آمویه رفت و به همراه اسماعیل خوارزمشاه که توسط شاه ملک از امارت خوارزم برکنار شده بود، رهسپار آن دیار شدند.
اما به سبب سرمای زمستان کاری از پیش نبردند تا آن که در بهار سال 433 ق / آوریل 1041 م در نبردی سخت، ملک شاه را شکست داده، بر خوارزم نیز چیره شدند.
چیرگی بر خوارزم و آغاز فتوحات سلاجقه در سراسر ایران
از آن پس فتوحات سلجوقیان و تسلط آل سلاجقه بر سراسر ایران آغاز شد.
طغرل پس از تحکیم قدرت در خراسان،
گرگان و
طبرستان را به اطاعت خویش درآورد.
بعد از آن نیز چندی در ولایات جبال تاخت و تاز کرد و بالاخره در 446 ق / 1054 م به تسخیر آذربایجان پرداخت.
در 44 ق / 1052 م، القائم بامر الله - خلیفه عباسی - فرستادهای به نام ابو محمد هبة الله بن محمد بن حسن بن مأمونه را نزد
طغرل گسیل داشت و او را به
بغداد فرا خواند.
طغرل که سرگرم پیروزیها و فتوحات خود بود، مجال رفتن به بغداد را نداشت، از این رو، فرستاده خلیفه تا سه سال نزد طغرل باقی ماند. طغرل در «447 ق / 1055 م» عازم بغداد شد.
القایم بامر الله چون خبر نزدیک شدن او را به شهر شنید، پیشکشهای گرانبها برای او فرستاد و
ملک رحیم دیلمی تا
نهروان به پیشواز طغرل آمد. اما به دستور امیر سلجوقی دستگیر و در دژ تبرک
ری زندانی شد.
عراق عجم و عراق عرب در اختیار طغرل سلجوقی قرار گرفت
خلیفه با رسیدن طغرل به
بغداد، پادشاهی عراق عجم و عراق عرب را به او بخشید. و دستور داد که نام طغرل بیگ را در خطبه بخوانند و سکه به نام او زنند و او را به لقب «
سلطان رکن الدوله ابوطالب طغرل بیگ محمد بن میکائیل یمین امیرالمؤمنین» خواند.
چندی بعد نیز به فتنه بساسیری را که موجب فرار خلیفه القائم از بغداد شده بود، پایان داد و خلیفه را با احترام به بغداد باز آورد. «452 ق / 1060 م» آن گاه برای ایجاد یک پیوند استوار با خلیفه، با اصرار و الزام، سیدة النساء دختر خلیفه را به ازدواج درآورد «454 ق / 1062 م»
و اندکی بعد به سبب بیماری و کهولت سن در سن هفتاد سالگی و در هشتم رمضان سال 455 ق / پنجم سپتامبر 1063 م چشم از جهان فرو بست.
چون برادرش جغری بیگ پیش از او دار فانی را وداع گفته بود، بعد از طغرل برادر زادهاش الب ارسلان به فرمانروایی آل سلجوق رسید.
وزیران طغرل
وزیران طغرل به ترتیب عبارت بودند از:
ابوالقاسم کربانی،
ابا احمد دهستانی، و
عمیدالملک ابو نصر کندری که از آن میان، عمیدالملک در خرد و دانش و تدبیر و سیاست انگشت نما بود.
