گیاهی است علفی ، یکساله، معطر، دارای ساقه منشعب از قاعده و به ارتفاع 15 تا 45 سانتی متر ریشه ریحان مستقیم و مخروطی شکل است. طول ریشه بین 10 تا 16 سانتی متر می باشد. ریشه انشعابات فراوانی دارد. برگهائی متقابل، بیضوی نوک تیز با کناره های دندانه دار و گلهائی معطر به رنگ های سفید، گلی و گاهی بنفش و مجتمع به صورت دسته های 4 تا 6 تائی در طول قسمت انتهایی ساقه دارد.
اولین گلها در اواخر بهار (خرداد) ظاهر می شوند و گل دهی تا اواخر شهریور ادامه می یابد.
دانه سیاه رنگ یا قهوه ای تیره است وزن هزار دانه 2/1 تا 8/1 گرم است.
ریحان در طول رویش به هوای گرم تابش نور کافی نیاز دارد. درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بذر 18 تا 20 درجه سانتی گراد است.
این گیاه به سرما بسیار حساس است. در طول رویش به آب کافی نیاز دارد. خاک مناسب برای کاشت ریحان خاکهای با بافت متوسط یا خاکهای لوم شنی یا مقادیر فراوان ترکیبات موهوسی است. نیاز ریحان به پتاس بسیار زیاد است پتاس نقش عمده ای در افزایش عملکرد پیکر رویشی و همچنین افزایش عملکرد اسانس دارد.
پس از برداشت محصول کود حیوانی پوسیده به خاک اضافه می شود همچنین پس از انجام شخم عمیق و قبل از کشت 30 تا 40 کیلوگرم در هکتار ازت، 55 تا 70 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس باید به خاک اضافه کرد. اواخر زمستان بستر خاک را برای کشت ریحان باید آماده نمود. فصل بهار هنگام آماده سازی زمین 30 تا 40 کیلوگرم در هکتار ازت و همچنین پس از اولین برداشت 40 تا 50 کیلوگرم در هکتار ازت به خاک می توان اضافه نمود.
ریحان را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که نه تنها زمین را از مواد و عناصر غذایی تهی نکنند بلکه مانع از گسترش علفهای هرز ریشه ای (چند ساله) نیز بشوند گیاهان وجینی برای تناوب کشت، با ریحان مناسب هستند.
نیمه اول اردیبهشت زمان مناسبی برای کشت مستقیم بذر در زمین اصلی است. در کشت مستقیم فاصله ردیفهای کاشت بین 40 تا 50 سانتی متر مناسب است. عمق بذر ریحان موقع کاشت باید بین 5/0 تا 1 سانتی متر باشد.بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین سه تا چهار کیلوگرم است.
در کشت غیر مستقیم نیمه دوم اسفند زمان مناسبی برای کاشت بذر در خزانه زیر پلاستیک است. بذرها در ردیفهایی به فاصله 15 تا 20 سانتی متر در خزانه زیر پلاستیک کشت می‌شوند عمق بذر ریحان در خزانه باید بین 5/0 تا 1 سانتی متر باشد. بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین یک کیلوگرم است. نشاء ها در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتی متر در زمین اصلی کشت می شوند فاصله دو بوته در هر متر طولی 30 سانتی متر مناسب است.
کاشت و تکثیر ریحان توسط بذر و به روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد.
کاشت مستقیم : کشت ریحان در زمان مناسب به صورت ردیفی در زمین اصلی انجام می گیرد. پس از کشت آبیاری مناسبی ضرورت دارد.
کاشت غیر مستقیم : از این روش معمولاً در سطوح کم کشت استفاده می شود.ابتدا بذرها را در زمان مناسب در خزانه زیر پلاستیک کشت می کنند. مقدار بذر برای هر متر مربع زمین بین 10 تا 20 گرم است. برای هکتار زمین به 350 تا 450 مترمربع پوشش زیر پلاستیک نیاز است. پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه هنگامی که ارتفاع گیاهان به 6 تا 10 سانتی متر رسید. (پس از 5 تا 6 هفته) نشاء ها را در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتی متر در زمین اصلی کشت می کنند فاصله دو بوته در هر متر طولی 30 سانتی متر مناسب است.برای هر هکتار زمین به 140 تا 200 هزار نشاء نیاز میباشد.
آبیاری منظم و به موقع گیاهان در زمین اصلی یا در خزانه و همچنین وجود مواد و عناصر غذایی نقش عمده ای عملکرد ریحان دارد. مبارزه مکانیکی با علفهای هرز توسط کولتیواتور ضرورت دارد. در کشت مستقیم پس از اینکه گیاهان دو تا سه برگی شدند آنها را باید تنک کرد بطوریکه در هر متر طولی شش تا هفت بوته بماند.برای مبارزه با انگل سس یبا سوزاندن علفهای هرز و یاگیاهان آلوده به سس با حدود زیادی می توان آنرا کنترل نمود.
برحسب شرایط آب و هوائی دو و یا حتی سه بار می توان به برداشت پیکر رویشی ریحان اقدام نمود. اولین برداشت را می توان اوایل تیر انجام داد. دومین برداشت اوایل شهریور و سومین آخرین برداشت را می توان قبل از فصل سرما (اواخر مهر) انجام داد. هنگام اولین و دومین برداشت گیاهان را باید از فاصله شش تا هشت سانتی متری از سطح زمین برداشت کرد. اگر گیاهان از سطح زمین برداشت شوند امکان رویش مجدداً را از دست خواهند داد.
اگر هدف از کشت استفاده از ریحان بعنوان ادویه باشد پس از خشک کردن آنها را به قطعات کوچک 5/3 تا 5 میلی متری تبدیل و بسته بندی می کنند. عملکرد پیکر رویشی خشک 2/1 تا 2 تن در هکتار و مقدار عملکرد اسانس 8 تا 10 کیلوگرم در هکتار می باشد.
اگر هدف از کشت ریحان جمع آوری بذر باشد محصول را یکبار هنگامی که بذرها رسیده باشند،برداشت می کنند. در این مرحله کیفیت و کمیت مواد موثره پیکر رویشی بسیار نامناسب است عملکرد بذر ریحان 600 تا 800 کیلو گرم درهکتار است.
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
