تاریخ سیاسی ایلام
پادشاهان ایلامی سیماش
|
عکس پیدا نشد
|
|
زیگورات چغازنبیل– نمای عمومی
|
فهرست پادشاهان ایلامی شوش
پس از ذکر نام دوازده پادشاه از
دودمان آوان به ارائه اسامی پادشاهان ایلامی سیماش و به همین تعداد می‌پردازد. البته رقم دوازده که با تعداد شاهان آوان برابری می‌کند غیر واقعی می‌نماید و باید به آن با شک و تردید نگریست. پادشاهان سیماش به احتمالی متعلق به دودمان جدیدی بودند که از کوهستان‌های لرستان در شمال جلگه
شوش برخاسته‌اند. پادشاهان سیماش که در این سلسله مقالات ارائه می‌شود، صرفا" شاهانی را که با همسایگان غربی خود در رابطه بوده و نامشان در اسناد تاریخی برده شده، معرفی شده‌اند:
شو-سین
ایبی-سین
ایندوتویی یکم
ایندوتوی دوم
دودمان سوکل مخ ،ابرتی
شیلهه
شیروکدوه
پادشاهان ایلامی به ندرت از خود سند به جای نهاده اند
گفتنی است که این شاهان به ندرت از خود سندی برجای نهاده‌اند، شاید به این علت که آنها در سیماش (
خرم آباد) می‌زیسته‌اند و نه در شوش. در تمام دوران گوتی‌ها که حوالی 2119 پیش از میلاد به پایان آمد و مدتی حدود یک سده به درازا کشید، نام ایلام تنها در
کتیبه‌های گودآ، حاکم
لاگاش برده شده است. وی در کتیبه‌ای که بر روی یکی از پیکره‌هایش حک شده اظهار می‌دارد که با نیروهایش بر انشان در ایلام فائق آمده است. و در نوشته‌ای روی یک مْهر ادعا می‌کند که شوشی‌ها از شوش و ایلامی‌ها از ایلام به نزد او آمدند تا
معبد نین ـ گیرسو ، ایزد حامی و نگاهبان شهر لاگاش را بسازند. بنابراین، چنین به نظر می‌رسد که به هنگام سلطه
گوتی‌ها بر شمال بابل، ایلام دست نشانده‌ی لاگاش بوده است.
غلبه ی اور بر ایلام
در طی دومین سده از فرمانروایی پادشاهان سیماش ، ایلام بار دیگر چهره ضعیفی از خود به تاریخ ارائه می‌کند، در این دوران ، دودمان سوم اور بر ایلام فرمان می‌راند که در 2112 پیش از میلاد ، اور ـ نمو آن را بنیان گذاشته بود. در حالی که سرزمین‌های پست جلگه
خوزستان به دست سومری‌ها افتاده بود، سرزمین‌های مرتفع آن در شرق (انشان) به صورت نیمه مستقل بود و سیماش در شمال آزاد و بدون تاریخ باقی ماند.
گسترش قلمرو فرمانروایی از لحاظ سیاسی و نظامی
مهم‌ترین فرمانروای دودمان سوم اور،
شولگی (حدود 2047 ـ 2094 پ م) بود. نظر به این که شولگی در طول مدت حکومتش قلمرو فرمانروایی خود را به لحاظ سیاسی و نظامی گسترش زیادی داد، در ایلام آثار متعددی بر جای نهاده است. وی در هجدهمین سال سلطنتش، یکی از دختران خود را به عقد ازدواج فرماندار ورهشه درآورد و در سی و دومین سال سلطنت نیز دختر دیگرش را به ازدواج فرماندار انشان درآورد. با این پیوندهای سیاسی در سرزمین‌های تقریبا" خراجگزار در
کوهستان، مرزهای شرقی و غربی جلگه شوش، امنیت به وجود آمد؛ هر چند در مورد انشان یاد شده چندان موثر نیفتاد و شولگی یک بار به آنجا لشکر کشید. شولگی همچنین دست کم 9 بار به سرزمین‌های شمالی‌تر شوش واقع در کوه‌های زاگرس، یعنی محدوده‌ای که قلمرو سرزمینی
لولوبی‌ها بود، لشکر برد.
|
عکس پیدا نشد
|
|
معبد چغازنبیل – پلکان منتهی به معبد اعلی
|
پذیرش فرمانروایی بین النهرین بدون خونریزی
از سوی دیگر، پس از فتح شوش در بیست و هشتمین سال سلطنت شولگی (حدود 2066 پ م) به نظر می‌رسد که اهالی شوش فرمانروایی بین‌النهرین را بدون خونریزی پذیرفته باشند، چرا که اندکی پس از اشغال شوش، فرماندار تازه‌ای از سوی شولگی به حکومت شوش گمارده می‌شود که احتمالا" ایلامی هم نبوده است. با اطمینان می‌توان گفت که در عهد پادشاهی جانشین شولگی شخصی به نام
زریقوم که ایلامی نبود به فرمانداری شوش گمارده شد (حدود 2043 پ م) . این شخص را بیشتر شولگی به فرمانداری آشور گمارده بود تا شش سال پیش از انتساب او به سمت فرمانداری شوش در آن سمت باقی مانده بود. بنابراین ، ظواهر امر نشان می‌دهد که در شوش، اقتدار کامل و صلح و امنیت برقرار بوده است. این صلح و آرامش شاید ناشی از همکاری کاهنان بوده باشد که شولگی به درستی به اهمیت آنها پی برده بود.
کارهای ساختمانی گسترده برای معبد این ـ شوشینک
حفاریهای انجام گرفته در شوش موید این حقیقت است که شولگی کارهای ساختمانی گسترده‌ای را برای معبد این ـ شوشینک، ایزد نگاهبان شوش، انجام داده است. در کتیبه‌ای سنگی، شولگی بیان می‌کند که او "پادشاه نیرومند اور، سومر و اکد" معبدی را برای "سلطان خویش، ایزد این ـ شوشینک " برپا ساخته است. افزون بر این، هدایای وقفی شولگی به این معبد بسیار متعدد بود. تعدادی از این هدایا برجای مانده است. پادشاهان بعدی ایلامی آنها را به عنوان هدایای وقفی در زیر پی معبد پنهان ساختند. شولگی همچنین مکان مقدسی را برای الهه‌ای در شوش برپا ساخت. دو تن از صاحب سومری او، گرزی را که بسیار استادانه ساخته شده بود، به نام فرمانروای خود به این (بانوی شهر) هدیه کردند. همچنین مهره عقیق از شوش پیدا شد، که شولگی آن را «برای سلامت همسر خویش ... به مادر خود، ایزد بانو نین. گال» (بانوی بزرگ ، همسر ایزد سومری ماه) اهدا کرده است. امکان دارد که این چهره به هنگام غارت اور به دست ایلامی‌ها به شوش آورده شده باشد.
طرح دفاعی جدید برای مرزهای پادشاهی دور
شولگی در اواخر حکومت چهل و هشت ساله خویش، طرح دفاعی جدیدی را برای مرزهای پادشاهی دور پایه‌ریزی کرد که برای سه نسل پس از وی پابرجا ماند. تا جایی که مدارک کتبی در ارتباط با اقتصاد سومری‌ها نشان می‌دهد، در این طرح شولگی یک «لژیون خارجی» ایلامی تشکیل داد و پرداخت حقوق، سپاه مزدوری از کوه‌نشینان اطراف جلگه شوش پدید آورد و بدین ترتیب کسانی را که بالقوه می‌توانستند خطری برای حکومت باشند، به پاسداری از مرزهای خود گماشت. مزدوران این لژیون از شوش، انشان، سیماش و دیگر مناطق ایلامی گرد آمده بودند. که بخشی از آنان را
اسیران جنگی تشکیل می‌داد. این ایلامی‌ها در گروه‌های بیست الی بیست و پنج نفری جوخه را می‌دادند و جیره غذایی آنها عبارت از نان جو و آبجو بود؛ فرماندهی آنان نیز به یکی از کارگزاران بلند پایه پادشاه اور سپرده شد که «نماینده بزرگ پادشاه» نامیده می‌شد و می‌توان او را سرفرمانده مرزبان در مرزهای ایلام و کوه‌نشینان شرق منقور کرد.
با استقرار این لژیون «خارجی» ایلام مدت زمانی دراز آرام گرفت. در سال 2040 پ م ، اَمُرـ سین (2038 ـ 2046 پ م) جانشین شولگی، علیه هوهنور به انشان لشکر کشید و آن ناحیه را به تصرف خویش درآورد و با این پیروزی تمامی منطقه شرق را به زیر سلطه خود درآورد. سه سال پیش از این لشکرکشی، زریقوم به عنوان فرماندار آشور به شوش منتقل شده بود؛ وی به مدت هشت سال در آن مقام باقی ماند.
|
عکس پیدا نشد
|
|
زیگورات چغازنبیل – پلکان ورودی به طبقات فوقانی
|
