دید کلی:
هرگاه الکترونی درون یک
اتم از پوسته ای بالاتر به پوسته ای پایین تر برود تابشی گسیل می کند ، که
انرژی آن به اختلاف انرژی دو پوسته وابسته است ، در شرایط خاصی ممکن است با وجود انجام این فرایند ، تابشی گسیل نمی شود ، که در نوع خود بحث برانگیز به نظر می رسد.
فرایند تولید الکترون اوژه:
اثر اوژه به فرایند بدون تابشی گفته می شود که در آن اتم یا یونی که پیشاپیش با از دست دادن یکی از الکترون های پوسته ی داخلی یونیده شده است ، جای خالی پوسته ی داخلی را با یک
الکترون پوسته ی خارجی پر می کند و همزمان یکی دیگر از الکترون های پوسته ی خارجی را به بیرون می فرستد.
تعریف الکترون اوژه :
الکترون آزاد حاصل از فرایند اخیر به افتخار پی یر اوژه که در سال 1925 توانست آزمایش هاییش درباره ی یونش اتم های
نئون ،
آرگون ،
کریپتون ، و
گزنون را بر اثر تابش اشعه ایکس به درستی تعبیر کند ، الکترون اوژه نامیده می شود.
اشعه ایکس حاصل از فرایند تولید الکترون اوژه:
بنابر اظهار نظر
اوژه ،
فوتوالکترون بر اثر یونش اتم و کنده شدن الکترون از پوسته داخلی تولید می شود. الکترون دوم که انرژی اش ثابت است از بازآرایی الکترونی اتم یونیده حاصل می شود و ، در نتیجه ،
انرژی آن یکی از مشخصه های
اتم یونیده است. این بازآرایی از طریق
برهم کنش الکترون با الکترون ، که مولد نیرویی دافعه است و می تواند بر نیروی جاذبه ناشی از
برهم کنش الکترون با هسته فایق آید ، صورت می گیرد. توجه کنید که اتم یونیده با تهی جای الکترونی که در پوسته ی داخلی دارد ، اشعه ایکس نیز به وجود می آورد.
آنچه باید بدانیم:
در آزمایشات ردهای دو الکترون در
اتاقک ابر انبساطی ویلسون مورد بررسی قرار می گرفت ؛ در این اتاقک ،طول ردها با انرژی الکترون آزاد نسبت مستقیم دارد. انرژی یکی از فوتوالکترون ها ( که فوتو الکترون نامیده می شود ) با زیاد شدن انر ژی اشعه ایکس افزایش می یابد ، و این در حالی است که انرژی الکترون دیگر ثابت می ماند.
مثال طبیعی:
الکترون گسیل شده از
هلیوم دو بار برانگیخته ، الکترون اوژه است . انرژی تمام حالت های هلیوم دو بار یونیده از هلیوم یک بار یونیده به اضافه یک
الکترون آزاد بیشتر است. بنابراین ، تمام حالت های هلیوم دوبار یونیده می توانند واپاشی اوژه ای داشته باشند.
منابع:
http://www.cea.com/cai/augtheo/caiatheo.htm
http://www.chem.qmw.ac.uk/surfaces/scc/scat5_2.htm
مباحث مرتبط با عنوان:
