به میزان درخشش یک ستاره یا یک جرم در فضا که توسط اعداد اندازه گیری می شود، قدر گویند.
به درخشندگی ظاهری ستارگان، قدر ظاهری ستاره گفته می شود. مبنای نامگذاری توسط یونانی ها می باشد و امروزه از همان روش، ولی با دقت اندازه گیری بسیار دقیق تری استفاده می شود. در روش قدیمی، پر نورترین ستارگان از قدر یک و کم نورترین ستارگان از قدر شش نامگذاری شده است.
(اطلاعات دقیقتر در مورد قدر ظاهری را می توانید از شبکه رشد، انجمن نجوم، با عنوان `قدر ظاهری اجرام سماوی` به تاریخ: جمعه 19 آبان 1391 دریافت نمایید).
حد قدر:
در یک شب صاف و بدون نور ماه، اگر ستاره ای که بسیار کم فروغ است با چشم بدون تلسکوپ، توسط گروهی مشاهده شود، (و ممکن است که توسط چند نفری هم دیده نشود) آن ستاره از قدر شش نامیده می شود. قدر ظاهری تمام ستارگان آسمان در جداول ویژه ای نگارش شده است. وقتی که شب چهاردهم ماه است، نور ماه باعث می شود تا بعضی از ستارگان خیلی کم نور که به عنوان مثال از قدر شش هستند مشاهده نشوند. ما آن ستارگان از قدر شش را در جدول می بینیم و مکان آن را نیز در آسمان می دانیم ولی نمی توانیم آن را مشاهده کنیم. یعنی در این شرایط، نور ماه مانع دیدن آنها می شود. در واقع با وجود نور ماه، کم نور ترین ستاره ای که دیده می شود، از قدر شش نامیده می شود ولی وقتی مکان آن را در جدول می یابیم، می بینیم که ستاره ای از قدر پنج است(در واقع این ستاره با قدر پنج، پر نورتر از ستاره قدر شش است. ولی نور ماه باعث شده تا ستاره کم نورتر که از قدر شش بوده، مشاهده نشود و این ستاره که پر نورتر بوده، کم فوغ تر و از قدر شش مشاهده شود).
در این گونه مواقع می گوییم که حد قدر آسمان، یک قدر کاهش یافته یا ستارگانی با یک قدر کمتر قابل مشاهده هستند. کاربرد حد قدر، به ویژه در شهر های بزرگ بسیار مهم است چون آلودگی نوری باعث می شود تا ستاره های کم نور مشاهده نشوند. مثلا وقتی که اعلام می شود آسمان تهران دو قدر کاهش دارد، یعنی ستارگان از قدر شش و پنج قابل مشاهده نیستند و به این ترتیب ستارگان قدر چهار مشاهده می شوند ولی نور ظاهریشان مانند ستارگان قدر شش است یا بسیار کم نور هستند. در این گونه موارد، مشاهده کنندگانی که تازه به نجوم پیوسته اند و مشاهدات اولیه شان است، می دانند که چرا گروهی از ستارگان که از قدر شش و پنج هستند و در نقشه آسمان است، به چه دلیلی در آسمان قابل مشاهده نیستند. به همین جهت آسمان هر شهری حد قدر خود را دارد و این حد قدر در شبهای مختلف با توجه به آلودگی های نوری و سایر آلودگیهای دیگر متغیر می باشد. در بارش های شهابی نیز حد قدر یکی از پارامترها در فرمول می باشد چون از مکانهای متفاوت بر روی زمین، یک بارش و در یک صورت فلکی مشاهده می شود، ممکن است که نرخ بارش سر سویی متفاوت باشد و یکی از دلایل آن حد قدر است که در مناطق مختلف متفاوت است.
غلامحسین رستگارنسب، دبیر انجمن نجوم شبکه رشد
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!