می دانیم که سه حالت (یا سه فاز) معمولی ماده عبارت است از جامد، مایع و گاز، ولی بعضی از ترکیبها در محدودة خاصی از دما، میتوانند در حالتهای بین جامد و مایع نیز وجود داشته باشند. واژة مزو به یونانی یعنی (بین) و مزوفاز به معنی بین دو حالت (یا بین دو فاز) است. مادهای که به صورت مزوفاز است، میتواند بعضی از ویژگیهای جامدهای بلورین و در عین حال برخی از خصوصیتهای مایعها را دارا باشد. به این مواد بلورهای مایع گفته میشود.
بلورهای مایع در سال 1888 میلادی یعنی بیش از 100 سال قبل توسط راینیتزر هنگام مطالعة کُلسترول در گیاهان کشف شد ولی نه تنها خود کاشف آن، از ماهیت آن کاملاً آگاه نبود بلکه تا همین دهههای اخیر فقط به صورت یک پدیدة قابل توجه به آن نگاه میشد. فهم و درک این حالت ماده برای دانشمندان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم کار سادهای نبوده است. در اوایل دهة 1970 اولین دسته از مواد بلورهای مایع پایدار به صورت تجاری ساخته شدند و از آن در ساخت صفحة نمایش وسایل الکترونیکی استفاده شد.
همة مواد به صورت بلور مایع در نمیآیند. مشخصههای اصلی یک بلور مایع در ساختمان مولکولی آن نهفته است که عبارتاند از:
الف) طول مولکولهای تشکیل دهندة بلور مایع باید خیلی بزرگتر از عرض آن باشد.
ب) ناحیة وسط مولکولها باید سخت و تا اندازهای غیر قابل انعطاف باشد (مولکولهایی که مثل رشتههای پخته شدة ماکارونی انعطاف پذیر باشند، نمیتوانند به صورت بلور مایع درآیند.)
پ) اگر دو انتهای مولکولهای بلورهای دراز، قدری انعطافپذیر باشد بهتر است.
میتوان گفت که مولکولهای بلورهای مایع در واقع مثل یک مداد (یا یک چوب کبریت) هستند که دو تکة کوچک و انتهای آنها وصل شده است. مدل زیر برای مقایسه مفید است:
یک کُپه چوب کبریت را در نظر بگیرید.چوب کبریتها مانند مولکولهای یک مایع به سادگی روی هم میلغزند ولی در عین حال شکل بلند آنها ایجاب میکند که نوعی نظم در کُپة آنها وجود داشته باشد. حال اگر چوب کبریتها را روی سطح یک مقوای شیاردار بریزیم، ترجیح میدهند داخل شیارهای مقوا قرار گیرند.
امروزه از بلورهای مایع در ساخت صفحة نمایش بسیاری از وسایل نظیر ماشینهای حساب، تلفنها، دوربینهای عکاسی و فیلمبرداری و کامپیوترها استفاده میشود.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!