اولین کسی که در درک نوین از مفهوم شتاب سهم عمدهای داشت گالیلئو گالیله بود، که سالهای زیادی را صرف مطالعهی رفتار اجسام متحرک کرد. او در مطالعاتش، علاوه بر استدلال منطقی و ریاضیاتی، از آزمایشهای ساده و صریح نیز استفاده میکرد.
مطالعات گالیله این اعتقاد قدیمی (ارسطویی) را که اجسام سنگینتر سریعتر از اجسام سبکتر (یعنی متناسب با نسبت وزنهایشان) سقوط میکنند، باطل کرد. گالیله نشان داد که همهی اجسام ـ البته اگر به یک شکل باشند و مقاومت هوا برایشان فرقی نکند ـ با آهنگ یکسانی (یعنی با شتاب یکسانی) سقوط میکنند؛ بستگی شتاب سقوط به شکل اجسام از مقاومت هوا ناشی میشود. مطالعات گالیله دربارهی حرکت یکنواخت (بی شتاب) منجر به کشف قانون لختی شد. او قانون لختی را در مورد اجسام متحرک به این صورت مطرح کرد که اگر جسمی روی سطح افقی نامحدود کاملاً بدون اصطکاک و ایدهآلی به حرکت در آورده شود، تا ابد به حرکت یکنواختش ادامه خواهد داد.
وی همچنین اظهار داشت که اگر جسمی از ارتفاع بسیار زیادی سقوط کند، سرانجام به سرعتی خواهد رسید که در آن مقاومت هوا جاذبهی گرانشی را خنثی خواهد کرد، و از آن پس جسم به طور یکنواخت (با سرعت ثابت) سقوط خواهد کرد. اساس قانون لختی این است که وقتی هیچ نیروی خارجی خالصی بر جسم وارد نشود، حرکت طبیعی آن حرکتی یکنواخت است. اما، این حکم برای ناظر شتابدار (یعنی ناظری که در چارچوب مرجع شتابداری واقع باشد) صادق نیست. (در زبان امروزی، برای ارجاع به ناظرانی که نسبت به هم در حرکتاند از عبارت «چارچوب مرجع» استفاده میکنیم).
چارچوبهای مرجعی که قانون لختی در آنها صدق میکند، چارچوبهای مرجع لخت نامیده میشوند و این که گالیله قانون لختی را روی زمین کشف کرد نشان میدهد که زمین هم با تقریب خیلی خوبی یک چارچوب لخت است. گالیله همچنین نشان داد که اگر جسمی در عرشهی کشتی متحرکی رها شود، از نظر مسافران کشتی در راستای قائم سقوط میکند، اما از نظر کسانی که در ساحلاند این جسم درست همان سرعت افقی کشتی را هم دارد تا همیشه با آن همگام باشد. به این ترتیب، حرکت جسم از نظر ساحلنشینان در مسیری سهمی خواهد بود. حرکت جسم افتان در کشتی، از دید چارچوب مرجع کسانی که در کشتی هستند درست همانند حرکت جسم افتان در ساحل برای ساحلنشینان است. این مشاهده به این نظر میانجامد: در چارچوب مرجعی که در حرکت یکنواخت (نسبت به هر چارچوب لخت) باشد، شکل ریاضی قوانین طبیعت باید درست همانی باشد که در چارچوب لخت هستند.(به عبارت دیگر، چارچوبی که حرکت یکنواخت دارد نیز یک چارچوب لخت است). این مفهوم را نسبیت گالیله میگویند.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!