برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
ناشناس
در : یکشنبه 30 تیر 1387 [19:29 ]
چه چیزی زمین ما را اینقدر متفاوت کرده است؟
زمین آب مایع، زمینساخت ورقهای و هواکرهای دارد که مانند یک سپر آن را در برابر بخش خطرناک پرتوهای خورشیدی مصون نگه میدارد. اما بسیاری از دانشمندان عقیده دارند مهمترین ویژگی سیارهی ما خود ما هستیم. شاید زمین تنها سیارهای باشد که گوهر زندگی را در داماناش پرورانده است.
با اینکه به نظر میرسد اجرام دیگری در سامانهی خورشیدی مانند تایتان (قمر بزرگ کیوان) زمانی برای برخی از اشکال حیات مساعد بودهاند و دانشمندان هنوز امیدوارند با حفاری در بهرام روزی بتوانند سنگوارههایی از حیات میکروبی بیابند، هنوز زمین تنها دنیای مناسب برای زتدگی است. تا کنون در هیچجای دیگر موجود زندهای پیدا نشده است. درک اینکه چه چیزی زمین را اینگونه بیهمتا ساخته است برای پیشبینی در مورد اینکه سیارههایی که به تازهگی کشف میشوند به چه چیزی شباهت دارند، ضروری است.
این واقعیت که زمین نه تنها گاهوارهی زندگی است، بلکه حیات هوشمند را هم در بر دارد، آن را بیهمتاتر میکند. این موجود هوشمند یعنی آدمی موشکهایی ساخته که سفرهای فراسیارهای را برایاش ممکن کردهاند. میتوانیم بگوییم از نیمهی دوم سدهی گذشته زمین تکههایی از فلزهای موجود در پوستهاش را روی هم سوار و آین اجسام پیچیده را به سیارههای دیگر پرتاب کرد.
دیدگاه انسانمحوری ما سبب شده تا خودمان را تافتهای جدا از سیارهای که روی آن زندگی میکنیم بدانیم، اما اگر از دید کسی از بیرون، به همه چیز بنگریم کشتیهای فضایی ساختهی سیارهاند.
دنیای آبی
زمین ویژگیهای خاصی داشته که آن را برای تکوین زندگی مستعد کرده است. زمین تنها سیارهی سامانهی خورشیدی است که آب مایع دارد. هیچکس نمیداند چرا در زمین این مقدار مشخص آب وجود دارد که با توجه به فزونی مولکولهای آب نسبت به سیلیکاتها در کهکشان نسبتا اندک است. مقدار آب روی سیارهی ما نه آنقدر زیاد است تا ستیغ کوهها را بپوشاند و نه آنقدر اندک که مانند بهرام یا خواهرش ناهید یک بیابان بزرگ باشد.
سیارهی یکدانه
پایایی آب روی زمین از دیگر ویژگیهای مهم آن است. زمین توانست اقیانوسهایاش را نگه دارد اما آب در سیارههای دیگر میلیاردها سال پیش تبخیر شد یا منجمد گشت. فاصلهی مناسب با خورشید باعث شد زمین در سامانهی خورشیدی از این نظر بیهمتا باشد.
زمینساخت ورقهای ویژگی دیگری است که دردانهی ما را بیهمانند میسازد. حرکتهای جانبی سنگکره، کوههای سر به آسمان ساییده و مغاکهای ژرف اقیانوسی را آفریدند. وجود زمینساخت ورقهای چرخهی کربن-سیلیکات را به راه انداخت. در طول زمان زمینشناختی این چرخه با تنظیم میزان کربندیاکسید هواکره دمای هوا را به گونهای تنظیم کرد که برای دوام آب مایع مناسب باشد.
آب و چرخهی زمینساختی پیوندی ناگسستنی دارند. نهتنها زمینساخت باقی ماندن آب مایع در سطح سیاره ممکن کرد، رخ دادن جابهجایی ورقهها به آب نیازمند است. بدون آب زمین یک سیارهی مرده بود. آب با کاستن از اصطکاک حرکت ورقهها را آسانتر میکند، و این همان چیزی است که قارهها و اقیانوسها را ایجاد کرده است، زمینلرزهها و آتشفشانها را نیرو بخشیده و کوهزایی را هر روز نو میکند. اما در ناهید بدون آب و جابهجایی ورقهها، کوههای پرشیب، قارهها و احتمالا آتشفشانةای فعال و زمینلرزههای مهیب وجود ندارند. چنین جایی از نظر زمینشناختی خیلی جالب نیست!
اندازهی زمین نیز از ویژگیهای مهمی است که آن را برای تکوین حیات مناسب کردهاست. اگر خیلی کوچکتر بود گرانش کافی برای حفظ هواکرهی پرارزشاش نداشت، و اگر خیلی بزرگتر بود یک غول گازی داغ میشد( کوتولههای قهوهای مانند سیارههای بزرگتر از برگیس). حضور برادر بزرگتری به نام برگیس (مشتری) در بخش بیرونیتر سامانهی خورشیدی سیارهی ما را از برخورد با خردهسنگهای که گاهی به اندازهی یک اتومبیل کوچک و گاهی مانند ماه بزرگاند دور نگه داشته است. چنین تصادمهایی برای نهال زندگی مرگآور بودند. این تاثیر در اوان تشکیل سامانه زمانی که سیاره به شدت در معرض بمبارانهای شهابی بود اهمیت بیشتری داشته است.
یک همراه مهربان
زندگی زمینی شاید وامدار ماه همان نزدیکترین همسایهمان نیز باشد. ماه چرخش زمین را ثبات میبخشد، و با ممانعت از حرکتهای شدید قطبها (یا رقصهای شدید محوری) جلوی تغییرات شدید اقلیمی که باعث فنای حیات نوپدید میشدند را گرفتهاست. همچنین ماه با ایجاد محیطهای کشندی (جزر و مدی) بهترین محیط برای تکامل حیات ابتدایی سازگار با زندگی در خشکی را به وجود آورده است.
اگر به بهرام بروید آن جا راحت نخواهید بود! در تایتان هم با وجود دریاچههای متان راحت نیستید. ناهید با این که هم اندازهی زمین است جای کاملا متفاوتی است. مهمتر این که در سامانههای سیارهای دیگر هم هنوز سیارهای همتای زمین پیدا نشده است. در میان بیش از 300 دنیای سیارهای دیگری که تا کنون در کهکشانمان شناختهایم تعدادی زیادی برگیسهای داغ ( سیارهةای بزرگ گازی که به خورشیدشان آنقدر نزدیکاند که آب مایع ضروری برای تکوین حیات روی سطحشان حضور ندارد) وجود دارد.
با پیشرفت دانش شکارسیارهها بسیاری از شکارچیها امید دارند دوقلوی زمینمان را بیابند. اما این جستوجو باعث ایجاد ایدهی مهمی شدهاست: اصلا زمین آنگونه که ما تصور میکنیم یکدانه نیست! پژوهشهای دههی گذشته نشان دادهاند سامانهی خورشیدی ما بیهمتا نیست. پس در تعداد بیشماری از سیارههای شبیه زمین ممکن است شکلهای از زندگی وجود داشته باشد. امروز در پی آنیم در کهکشانمان میلیاردها سیاره از این دست را کشف کنیم.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!