پاسخ از دیوید اگلسبای (David Oglesby) ژئوفیزیکدان دانشگاه کالیفرنیا
هر زمینلرزه در آغاز کوچک است. از یک نقطه شروع میشود، به سرعت گسترش مییابد و همه چیز را در مسیرش به لرزه درمیآورد. اما سرانجام همهی زمینلرزهها در نقطهای بازمیایستند. چه جیزی میتواند این فرآیند قدرتمند را متوقف کند؟
این سوال مهمی است زیرا عامل مهمی که میزان خسارتهای یک زمینلرزه را تعیین میکند زمانی است که به طول میانجامد. برای درک کردن اینکه چه چیزی زمینلرزه را متوقف میکند لازم است بدانیم چه چیزی آن را به وجود میآورد. آزاد شدن انرژی انباشته شده در سنگهای پیرامون گسلها که تودههایی از سنگکره بهنام ورقههای زمینساختی را از هم جدا میکنند زمین را میلرزاند. نیروی اصطکاک این سنگها را کنار هم نگهداشتهاست. با گذشت زمان حرکت ورقهها باعث میشود سنگهای اطراف گسل خمیده یا کشیده شوند، و این به نوبهی خود موجب ذخیره شدن انرژی در سنگها میشود، درست مانند فنری که فشرده شده است. سرانجام اصطکاکی که در عرض گسل عمل میکند نمیتواند سنگها را سر جایشان نگهدارد و با ایجاد گسیختگی گسل شروع به لغزیدن میکند. بخشی از انرژی آزاد شده در حین این فرآیند به شکل امواج لرزهای به سطح زمین میرسد و خسارتهایی بهبار میآورد.
زمینلرزهها هنگامی که انرژی کافی برای تداوم حرکتشان نداشته باشند باز میایستند. انرزی آزاد شده توسط گسل متحرک باید برای غلبه بر اصطکاکی که سنگها را سرجایشان نگه داشته است کافی باشد. هنگامیکه زلزله با اصطکاک زیادتری روبرو شود متوقف خواهد شد.
زمینلرزه در مسیرش پذیرای توقف میشود، برای مثال وقتی سطح گسیختگی به سنگهایی میرسد که به آسانی نمیلغزند یا به عبارت دیگر اصطکاک زیادی دارند دیگر نمیتواند به پیش برود. میتوانیم این پدیده را به اسکیبازی تشبیه کنیم که از مسیر برفی وارد قسمت خاکی میشود و به سرعت میایستد. رسیدن به جایی که بهتازهگی یک زمینلرزه را پشت سر گذاشته است نیز میتواند زلزله را متوقف کند زیرا چنین جاهایی نمیتوانند آنقدر انرژی ذخیره کنند که یک زلزله را به پیش ببرد. دلیل احتمالی سوم هم این است که گسل به پایان برسد. مقدار انرژی لازم برای ایجاد یک گسل تازه در سنگهای بکر و دستنخورده خیلی بیشتر از انرژی مورد نیاز برای به حرکت در آوردن یک گسل قدیمی است.
برای همین است که گاهی زمینلرزهها از یک گسل به گسل بعدی پرش میکنند، گاهی این گسلها تا 4 کیلومتر با هم فاصله دارند. پس همانطور که شما هیچگاه نمیتوانید وقوع یک زمینلرزهی بزرگ را پیشبینی کنید، هرگز نخواهید توانست بگوئید کی تمام خواهد شد.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!