کار ساعت آفتابی این است که با توجه به مکان خورشید، ساعت را نشان میدهد. زمین به دور محور خود که از دو قطب شمال و جنوب میگذرد، در مدت 23 ساعت و 56 دقیقه میچرخد. اما میدانیم که طول شبانهروز 24 ساعت است. دلیل این امر که مدت چرخش زمین به دور محورش با مدت شبانهروز یکی نیست این است که زمین در همان حال که به دور خود میچرخد، به دور خورشید نیز میگردد. در مدت یک شبانهروز، زمین به غیر از اینکه یک دور به دور خود میچرخد، 365/1 مدار خود را نیز طی کرده است، پس اگر بخواهیم که فاصله بین دو ظهر(لحظهای که خورشید به بیشترین ارتفاع خود در روز میرسد) را اندازه بگیریم باید به اضافه 23ساعت و 56دقیقه کمی بیشتر نیز بچرخیم تا خورشید دوباره به اوج ارتفاعش برسد. به همین دلیل مدت شبانهروز با مدت زمان گردش زمین به دور خود متفاوت است و حدود 4 دقیقه بیشتر است.
محور زمین نسبت به صفحه مداریاش کج است و 23درجه و 26 دقیقه اختلاف دارد. بنابراین در طول یک سال که زمین به دور خورشید میگردد، خورشید همواره یک مسیر را طی نمیکند و بین 23درجه و 26 دقیقه مثبت و 23درجه و 26 دقیقه منفی در حرکت است. به زاویه این حرکت، میل خورشید میگویند.
ساعت آفتابی تشکیل شده است از: 1- شاخص 2- صفحه ساعت.
در بیشتر ساعتها شاخص باید به سمت قطب آسمان (به سمت ستاره قطبی) و در واقع موازی با محور چرخش زمین به دور خود باشد تا بتواند همه سال را کار کند و زمان را دقیق نشان دهد. برای این کار زاویه شاخص با سطح افق باید برابر عرض جغرافیایی باشد، بنابراین هر ساعت آفتابی برای عرض جغرافیایی خاصی کارایی دارد.
صفحه ساعت انواع مختلفی دارد که معمولا با توجه به نوع آن، ساعت نامگذاری می شود.
امتیاز: 0.00
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
از سال ۱۳۸۵ انجمن نجوم ایران روز ۳۱ خرداد، زمان انقلاب تابستانی، را روز ساعتهای آفتابی معرفی کرد. برای ترویج فرهنگ ساخت و دانش شناخت ساعتهای آفتابی از سوی انجمن نجوم ایران و با همکاری گروه‌ها و مراکز نجومی در سراسر ایران، در آخرین روز بهار، جشنواره ای با این موضوع برگزار می‌شود.
جشنواره ساعتهای آفتابی در ایران از معدود جشنواره‌های ملی در این زمینه در جهان است. بخش جشنواره‌ای این برنامه با دعوت عمومی از طراحان و سازندگان ساعتهای آفتابی صورت می‌گیرد. نمونه‌های قابل حمل پس از ثبت و معرفی به دبیرخانه جشنواره (دفتر انجمن نجوم ایران)در روز اجرای برنامه در محل برگزاری نمایش داده می‌شوند. نمونه‌هایی که امکان نمایش آنها در محل جشنواره نیست با یک پوستر و تصاویر و توضیحاتی گویا و واضح از ساعت و اغلب همراه طراح یا فرد آگاهی از آن ساعت در جشنواره شرکت می‌کنند. داوران جشنواره بر‌اساس دقت، زیبایی، نوآوری، محل نصب ساعت و چگونگی و میزان جذب مخاطب، نوشته ادبی همراه ساعت و مواردی از این دست به ساعت امتیاز می‌دهند. همچنین حاضران در محل جشنواره نیز به ساعتهای منتخب خود رأی می‌دهند تا بهترین ساعتهای منتخب شرکت‌کنندگان نیز انتخاب شوند. بخش دیگر جشنواره، سخنرانی‌های آموزشی کارشناسانِ این موضوع، و معرفی و تقدیر از فرد یا گروهی است که به شناخت و معرفی ساعت آفتابی قدیمی اقدام کرده یا حتی با همکاری کارشناسان میراث فرهنگی به مَرِمّت آن پرداخته است.
جنبه دیگر روز ساعتهای آفتابی بخش آموزشی و ترویجی آن است. همزمان با برنامهِ مرکزی شاخهِ آماتوری انجمن نجوم ایران در محل جشنواره، گروه‌ها و مراکز نجوم در سراسر ایران می‌توانند در این برنامهِ ملی شرکت کنند. در هر شهر و منطقه برگزاری روز ساعت آفتابی علاوهبر ارائه سخنرانی‌های آموزشی ساده و نمایش عکس‌هایی از ساعتهای آفتابی برای مردم، برنامه‌های گوناگونی می‌تواند برگزار شود: معرفی ساعتهای آفتابی جدید و قدیمی آن منطقه؛ پرده‌برداری از ساعت آفتابی که از ماه‌ها قبل طراحی و ساخت آن شروع شده است و در روز ساعتهای آفتابی در یک مرکز علمی-فرهنگی، در یک پارک، یک میدان یا یکی از معابر عمومی افتتاح می‌شود؛ استفاده نمادین از یکی از بناهای شاخص شهر در نقش ساعت آفتابی یا شاخص ظهر، سخنرانی‌ها و برنامه‌های آموزشی دربارهِ ابزارهای قدیمی و تاریخ نجوم به بهانهِ روز ساعتهای آفتابی ، و ... .
برای اطلاعات بیشتر دربارهِ جشنوارهِ ساعت-های آفتابی به وِبگاه انجمن نجوم ایران- شاخه آماتوریasiac.ir مراجعه کنید.
علاوهبر مقاله‌های منتشر شده در نجوم دو کتاب مرجع به فارسی در این زمینه وجود دارد که دو کارشناس پیش‌کسوت و پیشرو در زمینهِ ساعتهای آفتابی آن را نوشته یا ترجمه کرده‌اند. نخست کتاب `ساعتهای خورشیدی، اصول و راهنمای ساخت` است نوشتهِ ماشاءالله علی احیایی و از انتشارات آستان قدس رضوی است. دیگری، که در سال ۱۳۸۶ از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد و از بخش بازارچهِ نجوم در مجله نجوم نیز قابل تهیه است، `شناخت و ساخت ساعتهای آفتابی` ترجمهِ دکتر محمد باقری است. این کتاب علاوه بر معرفی انواع ساعتها شامل کیت‌های مقوایی ۹ مدل مختلف ساعت آفتابی است که علاوهبر ساخت کیت‌ها می‌توان از الگوی آنها برای ساخت ساعتهای بزرگ‌تر استفاده کرد.
مقاله‌های راهنمای ساخت و معرفی ساعتهای آفتابی در ماهنامهِ نجوم برای مطالعهِ بیشتر به این ترتیب‌اند:
`ساعتهای آفتابی` نجوم ۱۵۹ (همراه با نمودار راهنمای تعدیل زمان)، `زندگی با ساعت آفتابی` نجوم ۱۶۸، `ساعتهای آفتابی در علم و تمدن دورهِ اسلامیگ نجوم ۱۲۴، `فرزندان خورشید بر پیشانی ساختمان‌ها` نجوم ۱۲۴، `ساعت آفتابی بسازید و از آن استفاده کنید` نجوم ۶۸/۶۷، `ساعتها ی آفتابی، نمایانگر حرکت وضعی زمین` نجوم ۴۳/۴۲، `ساعت آفتابی در ایران و در نجوم اسلامی` نجوم ۴۳/۴۲، `اندازه‌گیری زمان به روش گذشتگان` نجوم ۲.
وِبگاه‌های مرجع انگلیسی در این زمینه به این ترتیب‌اند: sundialsoc.org.uk (انجمن ساعت آفتابی بریتانیا)، sundials.org (انجمن ساعت آفتابی آمریکای شمالی)، sundials.co.uk (پایگاه مرجع ساعتهای آفتابی در اینترنت) است. در وبگاه آخر اگر به زیر صفحهcomprogs.htm سری بزنید فهرست و محل دریافت تمام نرم‌افزارهای رایگان ساعت آفتابی را می‌بینید. به طور مثال نرم‌افزار معروفShadow خطوط و منحنی‌های ساعت را برای انواع مختلف ساعتهای آفتابی در عرض‌های جغرافیایی گوناگون شبیه‌سازی می‌کند که از روی آن می‌توان ساعت آفتابی مورد نظر را ساخت.
به زبان فارسی نیز دو وبگاه در زمینهِ ساعت آفتابی و تاریخ نجوم فعال است یکی shakhes.org و دیگری jamejamshid.com است. در بین گروه‌ها و انجمن‌های نجوم گروه ویژه ساعت آفتابی به نام سایه در انجمن نجوم ثاقب گیلان، جمعیت منجمان آماتور مهبانگ زاهدان، دانش‌آموزان رصدخانهِ کانون پرورش فکری در زعفرانیه تهران (رصدخانهِ زعفرانیه)، انجمن نجوم شاهرود و بَسطام، انجمن ستاره‌شناسی اهواز، از فعال‌ترین مراکز در این زمینه و در برگزاری روز ساعتهای آفتابی در سال گذشته بودند.
مجله نجوم
امتیاز: 0.00
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
ناشناس
در : شنبه 23 تیر 1386 [07:41 ]
ساعتهای آفتابی
من یک ساعت آفتابی ساختم
چطور می تونم عکسشو بفرستم.
امتیاز: 0.00
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
ارسال ها: 1637
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!